İşçi Sağlığı, İş Güvenliği Ve İş Cinayetleri
İÇİNDEKİLERSUNUŞ 11Giriş 13 BİRİNCİ BÖLÜM 17 I. İŞÇİ SAĞLIĞI İŞ GÜVENLİĞİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ 17 I.I Dünyada işçi sağlığı, iş güvenliği kavramının doğuşu 17 I.2 Türkiye'de işçi sağlığı, iş güvenliğinin tarihsel gelişimi 24 I.2.I Osmanlı döneminde işçi sağlığı iş güvenliğine ilişkin düzenlemeler 25 a. 1867 Dilaver Paşa Nizamnamesi 25 b. 1869 Maadin Nizamnamesi 27 c. Osmanlı döneminde işçi sağlığı iş güvenliğine yaklaşım I.2.2 Cumhuriyetin kuruluş döneminde işçi sağlığı iş güvenliğine ilişkin düzenlemeler 31 a. Kurtuluş savaşı koşullarında yapılan düzenlemeler 31 b. Cumhuriyetin ilanından sonra yapıla düzenlemeler 33 c. İşçilerin örgütlenme hakkı verilerek korunması denemesi (1932 tarihli iş yasa tasarısı 42 d. Devletçi ve yasakçı anlayışa dönüş (1936 tarihli 3008 sayılı iş yasası ) 45 I.2.3 1936 sonrası dönemde işçi sağlığı işçi güvenliği 48 a. Uygulanmayan yetersiz mevzuat ve işçi sağlığı iş güvenliği 48 b. İşçi sağlığı iş güvenliği mevzuatının tamamlanması ve kurumsal yapının oluşturulması 51 c. Yasaklanan örgütlenme hakkı yerine devlet kontrolünde sendikalaşma 52 d. 1961- 1980 ithal ikameci dönem ve işçi sağlığı iş güvenliği 56 e. Kağıt üzerinde kalan işçi sağlığı iş güvenliği mevzuatı 59 İKİNCİ BÖLÜM II. İŞÇİ SAĞLIĞI İŞ GÜVENLİĞİ VE 6331 SAYILI YASA 61 II.1. 1980 sonrası dönem 61 II.2. İthal ikameci modelin sonu 1980 24 Ocak kararları 62 II.3. İşçi sağlığı iş güvenliğinin hukuki kaynakları 65 II.3.1. İşçi sağlığı iş güvenliği ve uluslar arası hukuk 66 a. İşçi sağlığı iş güvenliği ve dünya sağlık örgütü 67 b. İnsan hakları evrensel bildirisi 68 c. BM. Ekonomik sosyal ve kültürel haklar uluslar arsı sözleşmeleri 68 d. Gözden geçirilmiş Avrupa sosyal şartı 69 e. Uluslar arsı çalışma örgütü (ILO) sözleşmsi 70 f. Avrupa insan hakları sözleşmesi ve Avrupa insan hakları mahkemesi (AHİM) 71 II.3.2. İşçi sağlığı iş güvenliği ve Anayasa 72 II.4. İşçi Sağlığı iş güvenliği alanının özel yasayla düzenlenmesi 73 II.5 6331 sayılı yasa ve işçi sağlığı ve iş güvenliği 74 II.5.1. İşçi sağlığı ve iş güvenliğini düzenleyen hükümlerin amacı 75 II. 5. 2. işçi sağlığı iş güvenliğinin özneleri 76 II.5.3. İşçi sağlığı iş güvenliği açısından işverenin yükümlülükleri 77 a. İşverenin mesleki riskleri önleme yükümlülüğü 78 ı. Mesleki risk kavram ( risk önleme -risk değerlendirmesi-tehlike) 78 ıı. Mesleki risklerin korunma ilkeleri 79 ııı. İşverenin risk değerlendirmesi yapma yükümlüğü 80 b. İşverenin eğitim ve bilgi verme yükümlülüğü 81 ı. İşverenin bilgi verme yükümlülüğünün kapsamı ve amacı 81 ıı. İşverenin eğitim yükümlülüğü 82 ııı. Tehlike sınıfları ve mesleki eğitim zorunluluğu 84 ıv. İşverenin işçi sağlığı iş güvenliği eğitiminin maliyetini karşılama zorunluluğu 8 c. İşverenin sağlık gözetimi yapma yükümlülüğü 85 d. İşverenin iş kazası ve iş hastalıklarını bildirme yükümlülüğü 86 e. İşverenin işçi sağlığı iş güvenliği organizasyonu kurma yükümlülüğü 88 ı. İşyeri hekimleri 90 ıı. İş güvenliği uzmanı 92 ııı. İş sağlığı ve güvenliği kurulu 93 ıv. Çalışanların görüşlerinin alınması ve çalışan temsilcisi 96 v. İşyeri sağlık güvenlik birimi 99 f. İşçi sağlığı ve iş güvenliği organizasyonlarının etkisiz kalması, hizmetlerin piyasaya açılması ve ortak sağlık güvenlik birimleri (OSGB) 100 ı. Güvencesiz çalışanlar 101 ıı. İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanlarının güvencesizliği (iş sözleşmesiyle ancak bağımlı olmadan çalışma zorunluluğu) 101 ııı. İşçi sağlığı iş güvenliğinin piyasaya açılması ve ortak sağlık güvenlik birimleri (OSGB) 104 ıv. İşyerlerinin dışsal denetimi 107 II.5.4. İşçi sağlığı iş güvenliği açısından çalışanların yükümlülükleri 107 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM III. İŞÇİ SAĞLIĞI İŞ GÜVENLİĞİ İLE İLGİLİ 6331 SAYILI YASA DIŞINDAKİ MEVZUT III.1. İşçi sağlığı iş güvenliğiyle ilgili yasalar 109 III.1.1. 5510 Sayılı sosyal sigortalar ve genel sağlık sigortası yasası 109 III.1.2. 6098 Sayılı Türk borçlar yasası 110 III.1.3. Borçlar hukukuna göre işverenin sorumluuğunun hukuki niteliği 111 a. Kusur esasına dayalı sorumluluk 112 b. İşverenin sorumluluğunun hukuki dayanağı konusunda yargıtay uygulaması 113 c. İş kazası ve meslek hastalıklarından işverenin kusursuz sorumluluğu 116 d. İşverenin sorumluluğunun koşulları 122 e. İşverenin sorumluluğunda akdi sorumluluk ile haksız fiil sorumluluğunun yarışması 124 III.1.4. İşverenin sorumluluğunun hukuki sonuçları 125 a. Maddi tazminat 125 b. Maddi tazminat kalemleri 125 ı. Tedavi girdileri 126 ıı. Çalışma gününün azalmasından yada yitirilmesinden doğan zararlar 126 ııı.Ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan kayıplar 129 c. Maddi tazminatın hesaplanması 129 d. Maddi zarardan yapılacak indirimler 130 e. Destekten yoksun kalma tazminatı 132 f Manevi tazminat 133 ı. Hukuki niteliği 133 ıı. Manevi tazminatın koşulları 136 ııı. Manevi tazminatı talep etme hakkı olanlar 138 1. 818 sayılı borçlar yasası döneminde 138 g. Zamanaşımı 146 III.1.5. 5247 sayılı Türk ceza yasası 147 a. iş kazası – Meslek hastalığı ve kast 148 b. İş kazası – Meslek hastalığı ve taksir 148 c. Kasten öldürmenin ihmali davranışla işlenmesi 149 d. Failin belirlenmesi 152 e. Asıl işveren alt iş veren ilişkisinde fail 153 III.2. Ceza yargılamasında kazadan cinayete 154 III.2.1. Amerika Birleşik Devletlerinde iş kazalarında ceza soruşturması 154 a. “Varsayılan risk” , “işin fıtratında var” aşaması 154 b. ABD Sanayinin “ölüm listesi” ve tazminat 156 c. ABD işverenlerin cezai sorumluluğu 157 III.2.2. Kıta Avrupası'nda iş kazalarında ceza soruşturması 159 IV. 1. Neden iş kazası değilde iş cinayeti 162 IV. 2. Kayıtlarda görülmeyen iş kazası ve meslek hastalıkları 163 IV. 3. İşçi sağlığı – iş güvenliği ve işçilik maliyetleri ilişkisi 171 IV. 4. İşçi sağlığı iş güvenliğinde hakim olması gereken ilkeler ve yasal sistem 175 IV. 5. İş kazası ve meslek hastalıklarının tespiti ve tazmini konusunda hkuksal süreç uzun yıllar almaktadır 179 a. Meslek hastalıkları 180 b. Meslek hastalığı tespiti yapmamanın yazılı olmayan kuralları 180 ı. Yazılı olmayan kural 1 : Meslek hastalığının tespiti “TEAMÜLE” aykırıdır 181 ıı. Yazılı olmayan kural 2 : Hastalığın yapılan işten kaynaklandığı kanıtlanmışsa işçinin özgün anatomisi nedeniyle meslek hastalığı değildir 182 ııı. Yazılı olmayan kural 3: İlliyet olsada illiyet kurulamadığından meslek hastalığı değildir 185 b. İş kazaları 186 c. Soma – Ermenek ve diğer işçi sağlığı iş güvenliği sisteminin olmadığını gösteren toplu iş cinayetleri 187 ı. Madenin Soma A.Ş. Ye devri mevzuata aykırıdır. Muvazalı (Hileli) işlem gerçekleşmiştir 187 ıı. İş cinayetlerinin ortak paydaları 190 ııı. Korkuluksuz köprüde çalışan işçi % 50 kusurlu 198 ıv. İşçi endüstri meslek lisesi mezunudur %65 oranında kusurlıdur 199 v . Hiçbir koruyucunun bulunmadığı makinada çalışan, kaza öncesi işverenden azar işiten işçiye de kusur verilir 200 vı. Kayıt dışı çalışırken kaza geçiren işçi “fiili hizmet akdiyle çalışıyor” olarak tanımlanır 202 vıı. Kesintisiz 16 saat çalıştıktan sonra geçirdiği iş kazasında bağışlanmaz kusurlu kabul edilen işçi 202 vııı. İşçi işveren otoritesine baş kaldırmadığı için kusurlu bulunmuştur 216 ıx. İşçilerin gerçek ücretleri üzerinden zararları hesaplanmamaktadır 216 Sonuç 217 Kaynakça 222 Mahkeme Dosyaları 226  |
