Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması

Kitap : Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması

Yazar : * Feyyaz Gölcüklü * A.Şeref Gözübüyük

Dil : Türkçe

Bölüm : Avrupa Birliği

Yayın Yeri : Ankara

ISBN : 975-7425-32-x

Yayın Tarihi : Eylül 1994

Yayıncı : Turhan Kitabevi Yayınları

Çevirmen : --

Tür : Kitap

Kitap No : 7561

İÇİNDEKİLER

Birinci Bölüm

GİRİŞ

I.İnsan Hakları Kavramı

II.İnsan Haklarının Uluslararası Düzeyde Koru

1.Birleşmiş Milletler

2.İnsan Haklan Evrensel Beyannamesi

3.Avrupa Konseyi

4.insan Haklarını ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleşı

III.Sözleşmenin Kapsam ve Özellikleri

1.Sözleşmenin Kapsamı

2.Sözleşmenin Özellikleri

IV.Sözleşme ve Türkiye

1.Sözleşmenin Türkiyece Onaylanması

2.Sözleşmenin İç Hukuktaki Yeri

3.Türkiye'nin Sözleşme Organları ile Karşılaşması

V.Sözleşme Organları

1.Avrupa insan Hakları Komisyonu

—Görev ve Özellikleri

—Oluşumu

—Komisyon Üyeleri

—Komisyon Başkanlığı

—Komisyon Sekreterliği

—Komisyonun Iç Yapısı
a)Genel Kurul
b)Daireler
c)Komiteler

—Komisyon Toplantıları

2.Avrupa insan Hakları Divanı

-Görev ve Özellikleri

—Oluşumu

—Divan, Yargıçları

—Divan Başkanlığı

—Divan Yazı işleri Müdürü

—Divanın îç Yapısı

a)Daireler
b)Büyük Daire
c)Genel Kurul

—Divanın Toplantıları

3.Bakanlar Komitesi

—Sözleşme ile İlgili Görevleri

—Yapısı ve İşleyişi

İkinci Bölüm
BAŞVURUNUN KOMİSYON AŞAMASI

I.Devlet Başvurusu ve Bireysel Başvuru

1.Devlet Başvurusu

2.Bireysel Başvuru

II.Komisyon Yetkisinin Tanınması

1.Tanıma Bildirimi

2.Komisyonun Yetkisi Tanınırken Çekince Konabilir mi?

3.Türkiye Tarafından Yapılan Bildirimler

—İlk Bildirim

—İkinci Bildirim

—İkinci Bildirimde Değişiklik Yapan Bildirim

—Üçüncü Bildirim

4.Bildirimlere Konan Çekincelerin incelenmesi

5.Bildirimi Yayımlama Yükümü

III.Komisyonun Kişi Yönünden Yetkisi

1.Komisyona Kimler Başvurabilir?

—Devlet Başvurularında

—Bireysel Başvurularda

—Komisyona Başvuranlarda Aranan Nitelikler

a)Gerçek Kişiler

b)Tüzel Kişiler

c)Kamu Tüzel Kişileri

d) Tüzel Kişiliği Olmaya Topluluklar

—Sözleşmenin Çiğnenmesinden Zarar Görmüş Olma

—Yasanın Soyut Olarak Sözleşmeye Aykın Olması.

—Menfaatin Dolaylı Olması

—Menfaatin Doğmuş Olması

2.Başvurular Kime Karşı Yapılır

—Başvurular .Sözleşmeci Devlete Karşı Yapılır

—Devletin Bireysel Başvuru Hakkını Tanımış Olması Gerekir

—Kişilere Karşı Komisyona Başvurulmaz

—Sözleşmeye Aykırılık Savunun Sözleşmeci Devlete Bağlanması Gerekir

—Yabancı Güç ve Kurumlar

—Devletin Organlarından Sorumluluğu

—Devlet Gereken Önlemleri Almakla Yükümlüdür

IV.Komisyonum Konu Yönenden Yetkisi

1.Devlet Başvurusu Açısından

2.Bireysel Başvuru Açısından

—Olayda veya Hukuk Kuralında Hata Yapılması

—Sözleşme Kapsamına Girmeyen Haklar

—Bireysel Başvuru Hakkını Tanıyan Bildirimle Getirilen Kısıtlamalar

—Dolaylı Çiğneme

V.Komisyonun Yer Yönünden Yetkisi

—63. Madde ile Getirilen Kısıtlama

—Komisyonun Yer Yönünden Yetkisine ilişkin Örnekler

VI.Komisyonun Zaman Yönünden Yetkisi

—Andlaşmaların Geriye Yürümezliği Kuralı

—Sürekli Çiğneme

—Bireysel Başvuru Hakkının Süre Koşuluna Bağlanması

—Süre Koşuluna Bağlanmayan Başvurular

—Devlet Başvurularında Komisyonun Zaman Yönünden Yetkisi

—Komisyonun Zaman Yönünden Yetkisinin Sona Ermesi

VII.Başvuruların Kabul Edilirlik Koşulları

1.İç Hukuk Yollarının Tüketilmesi

—Tüketilmesi Gereken İç Hukuk Yolları

—Yargısal Yollar

a)Temyiz Yolu

b)Anayasa Mahkemesi

c)Kararın düzeltilmesi

d)Yargılamanın Yenilenmesi

e)Kanun Yararına Temyiz

—İç Hukuk Yolu Nasıl Tüketilir

—Birden Çok İç Hukuk Yolu

—Kanıtlama

—Tüketilmesi Gerekmeyen İç Hukuk Yolları

2. Komisyona Yapılacak Başvurularda süre ve Altı ay kuralı

—Süre Başlangıcı

a)İç Hukuk Yolunun Bulunmaması

b)Kararın Öğrenilmesi

c)Yazılı Bildirim

d)Sürekli Çiğneme

e)Tutuklama

1)Birden Çok Çiğneme

—İç Hukuk Yolunun Başvurudan Sonra Tüketilmesi

—Sürenin Durdurulması, ya da Kesilmesi

—Bireysel Başvuru Hakkının Tanınmasının Süreye Olan Etkisi

3. Başvuruda Bulunanın Kimliğinin Belli Olması

4. Başvuru Daha Önce Komisyon'ca İncelenmiş Bir Başvuru İle Aynı Olmamalıdır

5. Aynı Konuda Daha Önce Başka Bir Uluslararası Yere Başvurulmamış Olması

6. Başvurunun Sözleşme ile Bağdaşır Nitelikte Olması

7. Başvurunun Açıkça Temelden Yoksun Olmaması

8. Başvuru Hakkının Kötüye Kullanılmaması

VIII. Komisyona Nasıl Başvurulur

—Başvurunun içeriği

—Kaydın yapılması

IX.Komisyon Önünde İzlenen Yöntemin Özellikleri

X.Başvuruların Kabul Edilirlik Açısından Komisyonca İncelenmesi

1. Devlet Başvurularının incelenmesi

2. Bireysel Başvuruların incelenmesi

—Kabul Edilirlikle ilgili Rapor

—Kabul Edilmezlik Kararı

—Kabul Kararı

-Kabul Kararının Komisyonca Kaldırılması

XI.Başvuruların Esas Bakımından Kormisyon'ca İncelenmesi

1.Olayların Saptanması

—Soruşturma Yapılması

—Soruşturma Aşamasında Komisyonun Karşılaştığı Güçlükler

—Soruşturma Aşamasında İlgili Devletlere Düşen Yükümlülükler

—Başvuruda Bulunanlara Sağlanan Güvenceler

XII.Dostça Çözüm

—Komisyonun Esas Hakkında Eğilim Belirlemesi

—Dostça Çözüm Görüşmeleri

—Dostça Çözüm, Sözleşmenin Çiğnendiği Anlamına Gelmez

—Dostça Çözüm Çeşidi Konularda ve Çeşitli Biçimlerde Olur

—Komisyon'un Dostça Çözüm Raporu

—Dostça Çözüm Kararının Yerine Getirilmesi

XIII.Esas Hakkında Komisyon Raporu

—Raporun İçeriği

—Raporun Komisyon'da Görüşülmesi

—Komisyon Raporunun Niteliği

—Raporun Bakanlar Komitesine ve Divan'a Gönderilme;

—Raporun Yayınlanması

Üçüncü Bölüm
BAŞVURUNUN DİVAN AŞAMASI

I.Divanın Zorunlu Yargı Yetkisinin Tanınması

1.Genel Kural

2.Türkiye'nin Divanın Yargı Yetkisini Tanıması

II.Divan'ın Yargısal Yetkisi

1.Divanın Kişi Yönünden Yetkisi

—Kimler Bir Davayı Divan Önüne Götürebilir?

—Divan-Komisyon ilişkisi

—Divan'ın Bireysel Başvuruda Bulunanla İlişkisi

—Divan Önündeki Davada Kim Davalıdır

2.Divanın Konu Yönünden Yetkisi

—Divan'ın Yetkisi İçinde Olan Kararlar

—Divan'ın Yetkisi İçinde Olmayan Kararlar

3.Divanın Zaman Yönünden Yetkisi


III.Divan'ın Görüş Belirtme Yetkisi

IV.Divan'ın Yargılama Yönteminin Özellikli

—Kendiliğinden İnceleme ve Yönetme

—Çelişmeli Yargılama

—Sözlü Yargılama

—Kamuya Açık Yargılama

—Görüşmenin Gizliliği

V.Divan'da Davanın Açılması

—Sözleşmeci Devletlerin Davayı Divan'a Götürmesi

—Komisyon'un Davayı Divan'a Götürmesi

VI.Divan'da Davanın İncelenmesi

1.Hazırlık Aşaması

—Davaya Bakacak Dairenin Oluşturulması

—Geçici Önlemler

2.Yazılı İnceleme Aşaması

3.İlk İtiraz Aşaması

—Divanda İlk İtiraz Yazılı Olarak Yapılır

—İlk İtirazda Bulunma, Esası Hakkındaki Soruşturmayı durdurmaz

—Komisyonun Verdigi Kabul Edilmezlik Kararları Divanı Bağlar

—Komisyonun Kabul Kararı Divan'ı Bağlamaz

—Kabul Edilmezlik Koşulları ile İlgili ilk İtirazlar

a)26. Madde İle İlgili İlk İtirazlar

b)27. Madde ile İlgili İlk İtirazlar

—Temelden Açıkça Yoksunluk ilk itiraz Olarak ileri Sürülemez

—Konu Yönünden Yetkisizlik, ilk itiraz Olarak ileri Sürülemez

—Devletin Sözleşme'den Doğan Yükümlülükleri ile İlgili İlk İtirazlar

4.Sözlü Yöntem Aşaması

—Duruşma Yapılması

—Kanıtların Toplanması, Tanık ve Bilirkişilerin Dinlenmesi

—Duruşmada Soru Sorulması

—Davanın Ertelenmesi

5.Karar Aşaması

—Divan Kararının içeriği

—Gıyapta Yargılama

—Kararın Duruşmada Okunması ve Tebliğ Edilmesi

VII.Davayı Sonuçlandıran Divan Kararları

1.Esasa İlişkin Divan Kararları

2.Davanın Kayıttan Düşürülmesi

—Başvuranın Davasından Vazgeçmesi

—Dostça Çözüm

—Başvuranın Davalı Devlete Karşı Davayı Takip Etme Niyetinde Olmadığının Anlaşılması

—Divanın Kayıttan Düşürme Kararlarının Uygulanmasını da Bakanlar Komitesi Denetler

3.Divanın Tazminat Kararı Vermesi

—Tazminat Koşulları

—Zarar

—Tazminatın Ödenme Biçimi

4.Divan Kararlarının Yorumlanması

5.Yargılamanın Yenilenmesi

VII.Divan Kararlarının Niteliği ve Uygulanması

1.Divan Kararları Kesindir

2.Divan Kararlarını Uygulama Yükümlülüğü

3.Divan Kararlarının îç İHukuka Olan Etkisi ve Uygulanması

—Yargı Kararlarının Sözleşme'ye Aykırılığını Saptayan Kararının Uygulanması

—Mevzuatın Soyut Olarak Sözleşmeye Aykırılığını Saptayan Divan Kararının Uygulanması

—İhlâlin Somut Olarak Yasanın Uygulanmasından Doğması

—İhlâlin Soyut Olarak Yasanın Sözleşmeye Aykırı Olmasından Doğması

—İhlâlin Mevzuattaki Boşluktan Kaynaklanması

Dördüncü Bölüm
BAŞVURUNUN BAKANLAR KOMİTESİ AŞAMASI

1.Bakanlar Komitesinin Görevleri

2.Karar Organı Olarak Bakanlar Komitesi

—Komisyonun Esas Hakkındaki Raporunun Bakanlar Komitesine Gönderilmesi

—Komisyon Raporunun Bakanlar Komitesince Karara Bağlanması

—Bakanlar Komitesinin Bireysel Başvuruda Bulunanla İlişkisi

—Komisyon Raporunun Bakanlar Komitesi'nce Karara Bağlanmasında izlenen Yöntem

—Bakanlar Komitesi Kararlarının Niteliği

3.Bakanlar Komitesi'nin 32. Madde Uyarınca Aldığı Kararlar

—Sözleşmenin çiğnendiği kararı

—Sözleşmenin çiğnenmediği kararı

—Karar alınamaması

—Dosça çözüm kararı

4.Denetim Organı Olarak Bakanlar Komitesi

—54. Madde ile Bakanlar Komitesine Verilen Denetle Yetkisi

—54. Maddesinin Uygulanmasında İzlenen Yöntem

5.Bakanlar Komitesi'nin 54. Madde Uyarınca Aldığı Kararlar

—İhlâlin Uygulamadan Kaynaklanması

—İhlâlin Mevzuattan Kaynaklanması

Beşinci Bölüm
GENEL SEKRETERİN SÖZLEŞMEDEN DOĞAN GÖREVLER

I.Genel Sekreterin İnsan Hakları Alanındaki Görevleri

II.57. Maddenin Uygulanması

—Genel Sekreterin Yetkisi

—Sözleşmeci Devletlere Düşen Yükümlülük

—Genel Sekreterce Yapılan denetimin Niteliği

Altıncı Bölüm
SÖZLEŞME İLE KORUMA ALTINA ALINAN I ÖZGÜRLÜKLER

I.Genel Olarak

II.Yaşama Hakkı (m.2)

1.Kural

2.İstisnalar

III.İşkence İnsanlıkdışı ve Onur Kırıcı Muam Ceza Yasağı (m. 3)

IV.Kölelik, Kulluk ve Zorlu Çalıştırma Yasağı (m.4)

1.Kural

—Kölelik

—Kulluk

—Zorla Çalıştırma ve Mecburi Çalışma Kavramları

2.İstisnalar

V.Kişi Özgürlüğü ve Güvenliği (m. 5)

1.Kavram: özgürlük ve Güvenlik; Özgürlükten Yoksunluk Özgürlüğün Sınırlanması

2.Güvenceler

—İşlemin Hukuka Uygunluğu

—Sınırlı Sayım

—1. fıkranın (a) bendi

—1. fıkranın (b) bendi

—1. fıkranın (c) bendi

—1. fıkranın (d) bendi

—1. fıkranın (e) bendi

—Akıl Hastalığı

—Serseriler

—1. fıkranın (f) bendi

3.Özgürlüğü Kısıtlanan Kişinin Hakları

—5. maddenin 2. fıkrası

—5. maddenin 3. fıkrası

—5. maddenin 4. fıkrası


—5.maddenin 5. fıkrası

4.Hareket özgürlüğünün Korunduğu Öteki Durumlar (4 Nolu Ek
Protokol)

—4. protokolün 2. maddesi

—4. protokolün 3. maddesi

—4. protokolün 4. maddesi

—7. protokolün 1. maddesi

—Tutuklulara uygulanacak asgari kurallar

VI.Âdil Yargılama (madde 6)

1. Kavram

2. Uygulama Alanı: Medeni Hak ve Vecibelerle İlgili Nizalar;"Suç İthamı"

—Medeni Hak ve Vecibelerle ilgili Nizalar

—Divana Göre Medeni Hak ve Vecibe Niteliğinde Olan İdari İşlemler

—Kamusal Yönü Ağır Basan ve Medeni Hak ve Vecibe Kavramının Dışında Kalan Nizalar

—Cezaî Sahada Serdedilen Bir İsnad

3.Mahkeme Önünde Hak Arama

4.Adil Yargılamanın Unsur ve Koşulları

—"kanuni, müstakil ve tarafsız mahkeme"

a)"mahkeme"

b)"kanuni" mahkeme

c)"Bağımsız" mahkeme

d)"Tarafsız" mahkeme

—"Makul bir süre içinde

a)Genel olarak

b)Sürenin başlangıcı ve sonu

c)Makul süre değerlendirmesinde ölçütler

—Aleni surette

—"Hakkaniyete uygun olarak"

5.Suçsuzluk Karinesi

6. Adil Yargılama, Sanığın Hakları

—Suçlanmanın Niteliği ve Sebebinden En Kısa Bir Zamanda Anlanılan Dilde ve Ayrıntılı Olarak Sanığın Haberdar Edilmesi (m. 6/3-a)

—Savunmanın Hazırlanması İçin Gerekli Zaman ve Kolaylıklara Sahip Olmak ( m. 6/3-b)

—Sanığın "Kendi Kendini Savunması" yahut Kendi Seçeceği Bir Müdafiin veya (gereğinde) Mahkeme Tarafından Tayin Edilecek Bir Avukatın Yardımından Yararlanması (m.6/3-c)

—Tanıkların Dinlenmesinde Hak Eşitliği ( m. 6/3-d)

—Sanığa Bedava Tercüman Sağlanması ( m. 6/3-e)

7."Adil Yargılama" ve "Sözleşme'ye Ek 7. no.lu Protokol

—7. protokol, madde 2/2

—7. protokol, madde 3

—7. protokol, madde 4

VII.Ceza Hükümlü Yasaların Geçmişe Uygulanması (m. 7)

VIII. Bireysel Hayatın Korunması (m. 8)
(Özel Hayat-Aile Hayatı-Könut-Yazışmalar)

1.Genel Olarak

2.Özel Hayatın Korunması

—Divan'a Göre Özel Hayata Müdahale Sayılan Haller

—Komisyon'a Göre Özel Hayata Müdahale Sayılan Ha

3.Aile Hayatının Korunması

4.Konutun Korunması

5.Muhaberatın Korunması

6.Evlenmek ve Aile Kurma Hakkı (m. 12)

7.Eşler Arasında Hak Eşitliği (7. protokol m. 5)

IX. Düşünce, Vicdan ve Din Özgürlüğü (m. 9).

1.Genel Olarak

§2.Kuralın Kapsamı

X."İfade ve İzhar" , "İçtihat" , "Haber, Fikir Almak veya Vermek" Özgürlüğü (m. 10)

1.Genel Olarak

2. Kapsam ve İçeriği

—Söz ve Açıklama ("ifade ve izhar") hakkı

—Ticari Amaç Güden Fikir ve Kanaat Açıklamaları

—Uydu Aracılığı ile Yapılan TV Yayımları

3.Yazılı Basın-Radyo ve TV-Sinema

4.Hakların Kullanılmasına Müdahale ve Kısıtlamalar

XI."Toplantı" ve "Dernek Kurma" Özgürlüğü (m.11)

—Toplantı Özgürlüğü

—Dernek kurma özgürlüğü

—Sendika özgürlüğü

XII. "Milli Makama Müracaat (m. 13)

XIII. Ayırım Yasağı (m. 14)

XIV.Hakların Askıya Alınması (m. 15)

1.Esasa İlişkin Koşullar

2.Şekil Şartları

3.15. Madde Hükmünün Dışında Tutulan Haklar

XV.Yabancıların Durumu (m. 16)

XVI. Hakların Kötüye Kullanılamayacağı ve lamaların Sınırlılığı (m. 17)

—Hakkın Kötüye Kullanılamayacağı

—Kısıtlamanın Sınırları

XVII.Amaç Saptırma Yasağı (m. 18)

XVIII.İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleşmeye Ek Protokol

1.Mülkiyet Hakkı

—Kavram

—Hakkın Korunması

—Mülkiyet Hakkına Müdahale Şekilleri ve Meşruluğu Koşulları

—Takdir Marjı ve Sözleşme Organlarının Denetim Yetkisi

2.Öğrenim Hakkı (1. protokol m. 2)

3. Yasama Organının Hür Seçimlerle Oluşturulmasını Hakkı

Yedinci Bölüm
EKLER

I. İnsan haklarını ve ana hürriyetleri korumaya dair sözleşme

II. İnsan haklarını ve ana hürriyetleri korumuya sözleşmeye
Ek Protokol

III. İnsan hakları divanına istişarî mütalaa vermek yetkisi tanıyan insan haklarını ve ana hürriyetlerini koruma sözleşmesinin 2 Numaralı Protokolü

IV. İnsan haklarını ve ana hürriyetleri korumaya dair sözleşmeye ilişkin, bu sözleşmede ve bu sözleşmeyle ek birinci protokolde yer alanlardan başka, bazı hak ve özgürlükleri tanıyan 4 Numaralı Protokol

V. İnsan haklarını ve ana hürriyetleri korumaya dair sözleşmeye (ek) ölüm cezasının kaldırılmasına ilişkin 6 Numaralı Protokol

VI.İnsan haklarını ve ana hürriyetleri korumuya dair sözleşmeye ilişkin 7 Numaralı Protokol

VII.Avrupa insan hakları ve ana hürriyetleri korumaya dair sözleşmeye ilişkin 9 Numaralı Protokol