Türkiye Üniversite Tarihi-4 İstanbul Üniversitesi 1933-1946

Kitap : Türkiye Üniversite Tarihi-4 İstanbul Üniversitesi 1933-1946

Yazar : * Emre Dölen

Dil : Türkçe

Bölüm : Genel Kültür

Yayın Yeri : İstanbul

ISBN : 978-605-399-109-0

Cilt : 4

Yayın Tarihi : Nisan 2010

Yayıncı : İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları

Orijinal Dil : Türkçe

Tür : Kitap

Kitap No : 7097

İÇİNDEKİLER

ı ALTINCI KISIM İstanbul Üniversitesi (1933-1946)

3 BÖLÜM 6.1 İstanbul Üniversitesi'nin Kuruluşu ve İlk Yılı 3 İstanbul Üniversitesi'nin Kuruluşu 3 İstanbul Üniversitesi'nin Kuruluşu 7 Birinci "Muvakkat" Talimatname 9 İkinci "Muvakkat" Talimatname 15 Dr. Reşit Galip'in Düşüşü 22 İstanbul Üniversitesi'nin Açılış Töreni 31 İstanbul Üniversitesi'nin İlk Yılı

31 Üniversite İçin Borçlanma

32 Talimatnamelerin Hazırlanması

33 Türk Tarihi Dersleri

34 Ortaya Çıkan Sorunlar 38 Tıp Fakültesi'nin Taşınması

38 Basındaki Haber ve Tartışmalar 48 Kliniklerin Yerleştirilmesi 51 Tıp Fakültesi'nin Durumu 51 Tıp Fakültesi'ndeki Sorunlar 56 Hastahanelerde Ortaya Çıkan Sıkıntılar 60 Prof. Rudolf Nissen'in Yaptığı Özel Ameliyat

62 Tıp Fakültesi'ndeki Faaliyetler

63 Rektör ve Dekanın Değişmesi 68 Hukuk Fakültesi'nin Durumu

68 Hukuk Fakültesi'ndeki Temel Sorunlar

69 Ankara Hukuk Mektebi

71 Yabancı Profesörler ve Öğretim 76 Hukuk Fakültesi Sınav Sistemi ve Boykot 79 İletişim Sorunları

87 İstanbul Üniversitesi'nin Muvazenei Umumiyeye Alınması ve Kadrolar 87 Devlet Memurlarının Maaşları

91 İstanbul Üniversitesi'nin Muvazenei Umumiyeye Alınması 96 İkinci Tasfiye 96 Doçentlerin İsyanı 102 Maarif Vekili ve Rektörün İstifası 106 Kanunda Yapılan Değişiklikler 109 Özerk İstanbul Üniversitesi'nin Kadroları 112 Orman Fakültesi'nin Kadroları
BÖLÜM 6.2 İstanbul Üniversitesi'nin Yeniden Örgütlenmesi 117 İkinci Ders Yılının Açılışı 120 İstanbul Üniversitesi Talimatnamesi

120 İstanbul Üniversitesi Talimatnamesi

121 İstanbul Üniversitesi 121 Üniversitenin İdaresi 125 Üniversite Meclisi

125 Fakültelerle Enstitü ve Mekteplerin İdaresi 127 Üniversite Tedris Heyeti 132 Tedris Heyetinin Yardımcıları 132 Talebe

132 Fahrî Profesörlük ve Doktorluk

133 Hesap İşleri 134 Doçentlik Sınavı

134 Doçentlik Sınacı Talimatnamesi

135 Edebiyat Fakültesi

136 Fen Fakültesi

137 Hukuk Fakültesi

138 Tıp Fakültesi

140 Genel Değerlendirme

145 Üniversiteler Kanunu'na Göre Doçentlik (1946) 150 Doçentlerin Doktora Yapmak Üzere Yurtdışına Gönderilmesi 153 Asistanlık

153 Tıp Fakültesi Asistanları İçin Muvakkat Talimatname (1933) 155 Asistanlar Talimatnamesi (1934) 159 Asistanlık Talimatnamesi (1939)

163 Asistanlık Talimatnamesi (1941)

164 Üniversiteler Kanunu (1946) 164 Asistanlık Yönetmeliği (1949) *

169 Doktora Talimatnameleri

169 Doktora Talimatnameleri

170 Fen Fakültesi

173 Edebiyat Fakültesi 176 Hukuk Fakültesi 181 İktisat Fakültesi 186 Türk İnkılâbı Enstitüsü

186 Türk İnkılâbı Enstitüsü'nün Kuruluşu 186 Dr. Reşit Galip'e Göre İnkılâp Enstitüsü 190 Türk İnkılâbı Enstitüsü ve Kadro'cular 194 İnkılâp Tarihi Dersleri 197 İnkılâp Tarihi Dersleri TBMM'nde 201 Türk İnkılâbı Tarihi Sınavları 203 Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü
204 Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi 212 İstanbul Üniversitesi'nde Yabancı Dil Öğretimi 212 Yabancı Diller Mektebi 214 Yabancı Diller Okulu

214 Okulun Kuruluş Amacı

215 Okulun Teşkilâtı

216 Eğitim ve Öğretim

218 Yabancı Dil Öğretiminin Verimsizliği 221 Kanser Enstitüsü 225 İktisat Fakültesi'nin Kuruluşu

225 Hukuk Fakültesi'nde İktisat Dersleri

226 İktisadî ve İçtimaî İlimler Enstitüsü 228 İktisat Fakültesi'nin Kuruluşu

231 Avrupa'ya Öğrenci Gönderilmesi

237 İstanbul Üniversitesi'nin Binalarının Yapılması

237 Üniversite'nin Yerleşimi

238 Astronomi Enstitüsü Binası 240 Biyoloji Enstitüsü Binası

245 Radyoloji ve Biyofizik Enstitüsü Binası 247 Zeynep Hanım Konağı Yangını 251 Basında Zeynep Hanım Konağı Yangını 255 Millî Şef İsmet İnönü'nün Ziyareti 257 İstanbul Üniversitesi'nin Binalarının Yapılması 260 İstanbul Üniversitesi Yayınları 260 Kitap Yayınlarının Başlaması 262 Yayınlar İçin Döner Sermaye İşletmesi Kurulması 266 İstanbul Üniversitesi Ana İlim Kitapları

271 Yayınlanan Kitap Sayısı

272 Fakülte Dergileri

277 BÖLÜM 6.3 Öğrenciler

277 Öğrencilik, Devam ve Disiplin 277 Üniversite'ye Giriş 279 Talebe Talimatnamesi 286 Kayıt Silme ve Yenileme Talimatnameleri 288 Genel Değerlendirme 291 Yeni Öğrenci Yönetmeliği (1947)

293 Yeni Öğrenci Disiplin Yönetmeliği (1951) 294 Öğrenim Süreleri ve Verilen Diplomalar

294 Fen Fakültesi

295 Tıp Fakültesi

296 Diştababeti Mektebi

297 Eczacı Mektebi 297 Edebiyat Fakültesi
298 Hukuk Fakültesi

299 iktisat ve içtimaiyat Enstitüsü 299 İktisat Fakültesi

302 Başarı Oranları ve Mezunlar 307 Fakir Talebeye Yardım ve Burslar 307 Fakir Öğrenciler ve Burslar 314 Talebeye Yardım Talimatnamesi (1938)

319 Öğrencilere Yardım Yönetmeliği (1947)

320 Öğrencilere Yemek Yardımı

321 Fakülte Talebe Cemiyetleri ve Talebe Birliği

321 Talebe Cemiyetleri ve Talebe Birliği'nin Kuruluşu

331 Üniversite Talebe Birliği'nin Yapısı ve Amacı

332 Fakülte Talebe Cemiyetleri 339 Üniversite Talebe Birliği 344 Öğrencilerin Eleştirileri

347 BÖLÜM 6.4 İstanbul Üniversitesi'nin İlk On Yılı

347 Açılış, Kuruluş ve Verim Yılları (1933-1936) 353 Maarif Vekili ve Üniversite

353 Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün Ziyareti (1939)

354 Maarif Vekili'nin İnceleme ve Denetlemesi (1940) 359 Mezunları Maarif Vekili'ne Tanıtma Töreni (1940)

361 II. Dünya Savaşı Dönemi

361 II. Dünya Savaşı Nedeniyle Alınan Önlemler (1941)

362 Öğrenci Sayısının Sınırlandırılması (1941)

363 Devletler Hukuku Türk Enstitüsü (1943) 363 Onuncu Yıl (1943)

363 On Yılın Değerlendirilmesi

364 Maarif Vekili'nin Onuncu Yıl Mesajı

365 Tevfik Sağlam'ın On Yılı Değerlendirmesi

371 Millî Eğitim Bakanı'nın Öğretim Üyelerini Kabulü (1944) 373 Halka Yönelik ve Bilimsel Faaliyetler 373 Üniversite Konferansları ve Haftaları 375 Bilim Terimleri

378 Türk Fizikî ve Tabiî İlimler Cemiyeti

382 İstanbul Yazıları

383 Bilimsel Araştırmalarda Zorluklar

384 Akademik Kıyafet 385 Tazminat Davaları

385 Yusuf İleri'nin Davası

386 Tarık Artel'in Davası

387 İstanbul Üniversitesi'nin Kuruluş Tarihi

387 İstanbul Üniversitesi'nin "En Uzak Tarihi"
389 İstanbul Üniversitesi'nin "Uzak Başlangıcı"

391 İstanbul Üniversitesi'nin "Yakın Başlangıcı"

392 Kuruluş Tarihinin Yeniden Gündeme Gelişi 397 Tıp Fakültesi'nin Kuruluş Tarihi

401 İstanbul Üniversitesi'nin Kuruluş Tarihi 403 "Altın Çağ" Efsanesi ve Gerçekler 403 "Altın Çağ" Efsanesinin Doğuşu 405 Altın Çağda Üniversitesi'nin Durumu 407 On Yıla Genel Bakış 414 İstanbul Üniversitesi'nin Bütçeleri

414 Maarif Vekâleti ve Üniversite'nin Genel Bütçedeki Payları

416 İstanbul Üniversitesi'nin Bütçeleri

420 Özerklik Dönemi Bütçeleri (1947-1950)

423 BÖLÜM 6.5 Kimya Öğretiminde Alman Etkisi 423 Kimya Öğretiminde Alman Etkisi 423 Örnek Model Olarak Kimya 433 Ord. Prof. Dr. Fritz Arndt (1885-1969) 438 Almanya'da Öğrenim Görmüş Yeni Kadro 442 Üçüncü Grup Öğretim Üyeleri

444 Melike Ergener'in Ölümü

445 Bir İlmî Yardımcısının Anatomisi: Lotte Loewe 451 Genel Değerlendirme

457 Arndt "Mit"inin Doğuşu ve Kimyanın "Altın Çağ"ı 460 Prof. Arndt'ın Misyonu 463 Sınaî Kimya Enstitüsü 470 Fizikî Kimya Enstitüsü 474 II. Kimya Enstitüsü 476 Genel Değerlendirme / 477 Kimya Mühendisliği Öğretiminin Başlaması

483 KISIM 6 Ekler

485 EK 6.1 İstanbul Üniversitesi ile İlgili Kanun, Karar ve Kararnameler

491 EK 6.2 Maarif Vekili Dr. Reşit Galip'in İstanbul Üniversitesi'nin Kuruluşuna İlişkin 1 Ağustos 1933 Tarihli Yazısı

492 EK 6.3 İstanbul Üniversitesi Talimatnamesi (1 Ağustos 1933)

493 EK 6.4 İstanbul Üniversitesi'nin Maarif Vekâleti ile Yazışmaları ve İç Hizmetlerine İlişkin Talimatname ile 18 Aralık 1933 Tarihli Ek Talimatname

505 EK 6.5 Maarif Vekili Yusuf Hikmet [Bayur] Bey'in

İstanbul Üniversitesi'ni Açış Nutku (18 Kasım 1933) 510 EK 6.6 Rektör Neş'et Ömer [İrdelp] Bey'in Cevap Nutku (18 Kasım 1933)
513

514

515

5ı6

517

519

524

527

529

534

540

542

557

558

559
EK 6.7 İstanbul Üniversitesi İçin 1.426.374 Liralık Borçlanmaya İlişkin Kanun (23 Kasım 1933)

EK 6.8 Tıp Fakültesi'nin Taşınması İçin Gerekli Onarım İşlerinin

Aciliyeti Nedeniyle Pazarlık Yöntemi ile Yaptırılmasına İlişkin

11 Haziran 1933 Tarih ve 14544 Sayılı Kararname

EK 6.9 Tıp Fakültesi ve Diğer Fakültelerin Taşınmasının Aciliyeti

Nedeniyle Pazarlık Yöntemi ile Yaptırılmasına İlişkin

2 Temmuz 1933 Tarih ve 14656 Sayılı Kararname

EK 6.10 Haydarpaşa'daki Binanın Tıp Fakültesi Tarafından

Boşaltılan Kısmının Hemen Maarif Vekâleti Emrine Verilmesine

İlişkin 14 Eylül 1933 Tarih ve 14951 Sayılı Kararname

EK 6.11 2252 Sayılı Kanunun 4. Maddesi Uyarınca Tıp Fakültesi'nin

İstanbul'daki Çeşitli Hastahanelerden Yararlanmasını Düzenleyen

8 Kasım 1933 Tarihli Talimatname

EK 6.12 Ord. Prof. Dr. Rudolf Nissen Tarafından Verilen

Tıbbî ve Cerrahî Terbiye Başlıklı Konferans

EK 6.13 İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Laborant ve

Laborantin Talimatnamesi (5 Kasım 1936)

EK 6.14 Başvekil İsmet [İnönü] Paşa'nm İstanbul Üniversitesi İçin Gerekli Malzemenin Zaman Darlığı Nedeniyle Pazarlık Yöntemi ile Satın Alınmasına İlişkin 6 Ağustos 1934 Tarihli Telgrafı EK 6.15 İstanbul Üniversitesi'nin Muvazenei Umumiye'ye Alınmasına İlişkin 2467 Sayılı Kanun (29 Mayıs 1934) EK 6.16 İstanbul Üniversitesi'ndeki Doçentlerin Direnişi ve Maarif Vekili Hikmet [Bayur] Bey'in İstifası ile İlgili Olarak Yabancı Basında Çıkan Yazılar

EK 6.17 İstanbul Üniversitesi'nin Muvazenei Umumiye'ye Alınmasına İlişkin 2467 Sayılı Kanunda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun (27 Mart 1936)

EK 6.18> İstanbul Üniversitesi Talimatı (11 Ekim 1934) EK 6.19 İstanbul Üniversitesi Talimatı'mn 1. Maddesine İktisat Fakültesi'nin Eklenmesine İlişkin 14 Aralık 1936 Tarih ve 2/5719 Sayılı Kararname

EK 6.20 İstanbul Üniversitesi Talimatı'mn 54. Maddesinin Değiştirilmesine İlişkin 27 Mayıs 1936 Tarih ve 2/4680 Sayılı Kararname

EK 6.21 İstanbul Üniversitesi Talimatı'mn 54. Maddesinin Yeniden Değiştirilmesine İlişkin 19 Şubat 1945 Tarih ve 3/2189 Sayılı Kararname
561

574

584

587

588

590

595

602

608

614

621

634

646

649

652

655

f

657

658

662

674

684
EK 6.22 İstanbul Üniversitesi Doçentlik Smacı Talimatnamesi (1935)

EK 6.23 Üniversite Doçentliği İmtihan Yönetmeliği

EK 6.24 Doktora Yapmak Üzere Yabancı Ülkelere Gönderilecek

Doçentlere İlişkin Talimatname (4 Ekim 1935)

EK 6.25 Çalışma ve Staj İçin Yabancı Ülkelere Gönderilecek

Doçent ve Asistanlara İlişkin Talimatname (1943)

EK 6.26 İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Asistanları İçin

Geçici Talimatname (1933)

EK 6.27 İstanbul Üniversitesi Asistanlar Talimatnamesi (1934)

EK 6.28 İstanbul Üniversitesi Asistanlık Talimatnamesi (1939)

EK 6.29 İstanbul Üniversitesi Asistanlık Talimatnamesi (1941)

EK 6.30 İstanbul Üniversitesi Asistanlık Yönetmeliği (1949)

EK 6.31 İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Tedrisat ve

İmtihanlar Talimatnamesi (1934)

EK 6.32 İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi

Doktora Talimatnamesi (1939)

EK 6.33 İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi

Doktora Talimatnamesi (1941)

EK 6.34 Dr. Reşit Galip'in İnkılâp Enstitüsü Hakkındaki Düşünceleri EK 6.35 İstanbul Üniversitesi Türk İnkılâbı Tarihi İmtihanları Talimatnamesi (1937)

EK 6.36 Ankara'da Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'ne Bağlı "Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü" Kurulmasına İlişkin Kanun (15 Nisan 1942)

EK 6.37 Ankara'da Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Kurulmasına İlişkin Kanun (14 Haziran 1935)

EK 6.38 Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi "Türk Tarih Tezi

Kürsüsü"ne Bayan Afet [İnanj'ın Atanmasına İlişkin

*26 Ekim 1938 Tarih ve 2/9780 Sayılı Kararname

EK 6.39 İstanbul Üniversitesi Yabancı Diller Mektebi Talimatnamesi

ve 28 Ocak 1934 Tarihli Eki

EK 6.40 İstanbul Üniversitesi Yabancı Diller Mektebi Talimatnamesi (1937)

EK 6.41 İstanbul Üniversitesi Yabancı Diller Okulu Talimatnamesi (1940)

EK 6.42 İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Kanser Enstitüsü Talimatnamesi
690 EK 6.43 İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi'nin Kurulması Hakkında Ord. Prof. Dr. Fritz Neumark Tarafından Hazırlanan Gerekçeli Teklif (Temmuz 1936)

706 EK 6.44 İstanbul Üniversitesi Rasathanesi İçin Gerekli Kubbe ve Teleskopun Satın Alınmasına İlişkin 19 Şubat 1935 Tarih

ve 2/2006 Sayılı Kararname

707 EK 6.45 İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Enstitüleri'nin Binasının Yapılacağı Yerin Sınırları Hakkında Rektörlüğün

7 Nisan 1934 Tarih ve 3260 Sayılı Yazısı

708 EK 6.46 İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Enstitüleri Binasının Yıktırılacağına İlişkin Maarif Vekili Tevfik İleri'nin

28 Ağustos 1957 Tarihli Telgraf Emri ve Bu Doğrultuda Binanın Boşaltılmasını İsteyen Rektör Prof. Dr. Ali Tevfik Tanoğlu'nun

29 Ağustos 1957 Tarih ve 1512 Sayılı Yazısı

709 EK 6.47 Rektör Prof. Dr. Ali Tevfik Tanoğlu'nun

İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Enstitüleri Binasının Boşaltıldığını Maarif Vekili Tevfik İleri'ye Bildiren 23 Eylül 1957 Tarih ve 1646 Sayılı Yazısı

710 EK 6.48 Rektör Prof. Dr. Ali Tevfik Tanoğlu'nun İstanbul Üniversitesi'nin Fen Fakültesi Biyoloji Enstitüleri Binasının Yıkılmadan Kalan Bodrum ve Zemin Katlarının Tekrar Üniversiteye Tahsisi Hakkında İstanbul Defterdarlığı'na Yazdığı

20 Aralık 1957 Tarihli Yazısı

711 EK 6.49 İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Dekanlığının Biyoloji Enstitüleri Binasının Yıkılmadan Kalan Bodrum ve Zemin Katlarının Tekrar Üniversiteye Tahsisi Hakkında Rektörlüğe Yazdığı 25 Aralık 1957 Tarih ve 4734 Sayılı Yazı

712 EK 6.50 İstanbul Üniversitesi Neşredilecek İlmî Eserler ve Mecmualar Mütedavil Sermayesi Talimatnamesi (1941)

721 lEK 6.51 İstanbul Üniversitesi Yayım Yönetmeliği (1935) 727 EK 6.52 İstanbul Üniversitesi Tarafından Öğrenciler İçin Çevirisi Yaptırılacak Ders ve Başvuru Kitapları Hakkında Kültür Bakanlığı'nm Talimatı (1937) 730 EK 6.53 İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Revüsü Talimatnamesi (1935)

733 EK 6.54 İstanbul Üniversitesi Talebe Yazılma ve

Talebe Talimatnameleri (1934) 744 EK 6.55 İstanbul Üniversitesi Tıp, Hukuk ve Fen Fakülteleri

Kayıt Silme ve Kayıt Yenileme Talimatnameleri 748 EK 6.56 İstanbul Üniversitesi Öğrenci Yönetmeliği (1947)
757 EK 6.57 İstanbul Üniversitesi Öğrenci Disiplin Yönetmeliği (1951) 764 EK 6.58 İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Ders ve

İmtihan Talimatnamesi (5 Eylül 1935) 769 EK 6.59 İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Eczacı Okulu

Talimatnamesi (28 Mart 1945) 774 EK 6.60 İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Lisans Tedrisat ve

İmtihan Talimatnamesi (1937) 789 EK 6.61 İstanbul Üniversitesi Talebeye Yardım Talimatnamesi (1938) 794 EK 6.62 İstanbul Üniversitesi Öğrencilere Yardım Yönetmeliği (1947) 799 EK 6.63 İstanbul Üniversitesi Kantinlere Yapılacak Yardımlar Hakkında Talimatname (1954)

804 EK 6.64 Fizik Dersinde Çıkan Kavga Hakkında Dahiliye Vekili Şükrü Kaya'nm Başvekâlet'e Yazdığı 11 Kasım 1938 Tarih ve 58550 Sayılı Yazı

805 EK 6.65 İstanbul Üniversitesi Talebe Birliği Nizamnamesi (1940)

837 EK 6.66 Rektör Cemil Bilsel'in Başvekil İsmet [İnönü] Paşâ'ya Yazdığı 1 Haziran 1935 Tarihli Mektup

838 EK 6.67 1938'de İstanbul Üniversitesi'nde Yapılacak İşler

839 EK 6.68 İstanbul Üniversitesi Profesörlerinin Öğrenciler Hakkındaki Düşünceleri

841 EK 6.69 İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Jeoloji Profesörü Eduard Pererejas'a Jeolojik Gezi Yapması İçin İzin Veren

30 Haziran 1940 Tarih ve 2/13832 Sayılı Kararname

842 EK 6.70 Tarık Artel Tarafından İstanbul Üniversitesi Rektörü Tevfik Sağlam ve Dekan Fahri [Fahir] Yeniçay'm Şahısları Aleyhine Açılan Dâva Hakkında Uyuşmazlık Mahkemesi Kararı (31 Mayıs 1946) *

844 EK 6.71 Ord. Prof. Dr. Fritz Arndt'm Türkiye'den Ayrılırken

Müşerref Hekimoğlu ile Yaptığı Röportaj 846 EK 6.72 Ord. Prof. Dr. Fritz Arndt'm Türkiye'den Ayrılırken

Müşerref Hekimoğlu'na Söylediklerine Karşı Ekrem Eraş'm Eleştirisi 849 EK 6.73 İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Kimya Mühendislik Tedrisat ve İmtihan Talimatnamesi (1935)

855 Kaynakça 865 Dizin