1950-1988 Yılları Arasında Köy Ailesinde Meydan Gelen Değişmeler (Malatya Örneği)
İÇİNDEKİLER1. Aile ile İlgili Genel Bilgiler1.1 Ailenin Tanımları......................................................................... 1 1.2. Ailenin Menşeî..............................................................................4 1.3. Aile Çeşitleri................................................................................7 1.3.1. Hane Sayısı Ölçütüne Göre Aile Tasnifi..................................................8 1.3.1.1 Büyük Aile........................................................................................8 1.3.1.2. Küçük Aile......................................................................................10 1.3.2. Otorite Ölçütüne Göre Aile Tasnifi.......................................................14 1.3.2.1. Baba Ailesi...................................................................................... 15 1.3.2.2. Ana Ailesi.......................................................................................15 1.3.3. Evlilik Biçimlerine Göre Aile Tasnifi................................................... 16 1.3.3.1. Polijinik Aileler...............................................................................17 1.3.3.2. Poliandrik Aileler..............................................................................17 1.3.3.3. Kan-Koca Ailesi...............................................................................18 1.3.3.4. Sorarat Evliliğe Dayanan Aileler..........................................................18 1.3.3.5. Levirat Biçimine Göre Kurulan Aileler..................................................18 1.3.4. İkametgah Esasanı Göre Aile Tasnifi....................................................19 1.3.4.1. Patrilokal Aileler.............................................................................. 19 1.3.4.2 Matriokal Aileler..............................................................................19 1.3.4.3. Neolokal Aileler............................................................................... 19 1.4. Ailenin Fonksiyonları.................................................................19 1.4.1. İnsan Neslinin Üretilmesi ve Cinsel Davranışlara Düzenlenmesi................21 1.4.2. Çocukların Bakımı ve Toplumsal Çevreye ilk Hazırlıkların Sağlanması......21 1.4.3. Kadın ve Erkeğin Ekonomik İşbirliğinin Sağlanması...............................23 1.4.4. Birincil Küme Doyumlarının Sağlanması..............................................24 2. Türkiye'de Aile Yapısı.......................................................................27 2.1. Aile Biçimleri..............................................................................27 2.1.1. Hane Halkı Esnasına Göre Aile Biçimleri..............................................27 2.1.2. Yerleşim Esnasına Göre Aile Biçimleri.................................................28 2.1.2.1. Kent Ailesi......................................................................................28 2.1.2.2. Gecekondu Ailesi..............................................................................29 2.1.2.3. Kasaba Ailesi...................................................................................30 2.1.2.4. Köy Ailesi.......................................................................................31 2.2. Türkiye'de Aile Biçimlerinin Oranı............................................33 2.3. Türkiye'de hane Büyüklüğü.........................................................35 2.4. Ailelerin Kuruluşu......................................................................39 2.4.1. Ailede Evlilik Kararı ve Eş Seçimi.......................................................39 2.4.2. Evlilikte tik Tanışma.........................................................................41 2.4.3. Akraba Evliliği.................................................................................41 2.4.4. Başlık Geleneği................................................................................43 2.4.5. Nikâh.............................................................................................45 2.4.6. Çok Karılı Evlilik.............................................................................47 2.4.7. îlk Evlenme Yaşı..............................................................................48 2.4.8. Türk Ailelerinde Doğurganlık..............................................................54 2.5. Aile İçi İlişkiler..........................................................................60 2.5.1. Ailede Otorite Örüntüsü.....................................................................60 2.5.2. Ailede Karı-Koca ilişkisi....................................................................65 2.5.3. Ailede Bâba-Oğul, Ana-Oğul ilişkisi ve Erkek Çocuğun Değeri.................66 2.5.4. Ana-Baba-Kız Çocuğu ilişkisi ve Kız Çocuğunun Değeri..........................69 3. Sosyal Değişme, Modernleşme ve Türkiye'de 1950-1988 Yılları Arasında Köy Ailesinin Değişiminde Etkili Olan Faktörler.................71 3.1. 1950-1988 Yılları Arasında Köy Ailesinin Değişmesinde Etkili Olan Faktörler..................................................................74 3.1.1 Sanayileşme.....................................................................................75 3.1.2. Nüfus Yapısında Meydana Gelen değişmeler...........................................80 3.1.3. Tarımda Makineleşme, Modern Tarım Girdilerinin Kullanımı....................87 3.1.4. Iç ve Dış Göçler................................................................................92 3.1.5. Kentleşme.......................................................................................98 3.1.6. Eğitim imkânlarının Artması ve Yaygınlaşması....................................103 3.1.7. Haberleşme ve Kitle İletişim imkânlarının Artması................................108 3.1.8. Karayollarında ve Karayolu Vastalarında Meydana Gelen Gelişme............. 115 4. Araştırma İle İlgili Açıklamalar.-..............................................123 4.1. Araştırmanın Önemi.................................................................. 123 4.2. Araştırmanın Konusu ve Amacı................................................123 4.3. Yaklaşım.................................................................................... 124 4.4. Araştırmanın Evreni.................................................................. 124 4.5. Araştırmanın Örneklemi............................................................124 4.6. Uygulama ve Denetim...............................................................125 4.7. Sınırlama....................................................................................126 4.8. Araştırmanın Değişkenleri........................................................ 126 4.9. Problem Cümlesi.......................................................................126 4.10. Varsayımlar................................................................................128 4.11. Bulguların Sunulması................................................................129 4.12. Araştırmanın Bulguları..............................................................129 5. Malatya Köylerinde Aile Biçimi...............................................131 5.1. Sosyo Ekonomik Özellik ve Aile Biçimi İlişkileri.................133 5.1.1. Meslek-Aile Biçimi ilişkileri.............................................................133 5.1.2. Hane Reislerinin Yıllık Gelirler-Aile Biçimi İlişkileri............................ 134 5.1.3. Toprak Büyüklüğü Aile Biçimi ilişkileri..............................................135 5.1.4. Sahip Olunan Topraklan Parça Durumu ve Aile Biçimi ilişkileri..............136 5.1.5. Traktöre Sahip Olma ve Aİle Biçimi ilişkileri.......................................137 5.1.6. Yapılan Ziraat Şekli-Aile Biçimi İlişkileri............................................137 5.1.7. Hane Reislerinin Öğrenim Durumlarına Göre Aile Biçimi.......................138 5.1.8. Hane Reislerinin Yaşlarına Göre Aile Biçimi........................................139 5.1.9. Hane Reislerinin Yaşlarına Göre Aile Süreleri İle Aile Biçimi İlişkileri.... 140 5.1.10. Hane Reislerinin Şehirle Olan Münasebetlerinin Sıklığı ile Aile Biçimi ilişkileri........................................................................................ 142 5.2. Malatya Köylerinde Hane Büyüklüğü.......................................143 5.2.1. Sosyo-Ekonomik Özellikler ve Hane Büyüklüğü...................................143 5.2.1.1. Hane Reislerinin Yllık Gelirleri-Hane Büyüklüğü..................................144 5.2.1.2. Traktöre Sahip Olma ile Hane Büyüklüğü Arasındaki ilişkiler..................145 5.2.1.3. Hane Reislerinin Sahip Oldukları Toprakların Büyüklüğü ile Hane Büyüklüğü Arasındaki ilişkiler...........................................................146 5.2.1.4 Hane Reislerinin Sahip Oldukları Toprakların Parça Durumu île Hane Büyüklüğü Arasındaki İlişkiler...........................................................148 5.2.1.5. Hane Reislerinin Yapmış Olduklar Ziraat Şekli İle Hane Büyüklüğü Arasındaki İlişkiler..........................................................................148 5.2.1.6. Hane Reislerinin Öğrenim Düzeyleri İle Hane Büyüklüğü Arasındaki İlişkiler.........................................................................................149 5.2.1.7. Hane Reislerinin Meslekleri ile Hane Büyüklüğü Arasındaki İlişkiler........151 5.2.1.8. Hane Reislerinin Meslekleri İle Hane Büyüklüğü Arasındaki İlişkileri....... 151 5.3. Malatya Köylerinde Ailenin Kuruluşu ve Aİle-İçi İlişkileri.....................................................................................153 5.3.1. Malatya Köy Ailelerinde Eş Seçimi.................................................... 154 5.3.1.1. Hane Reislerinin ve Eşlerinin Öğrenim Düzeyleri-Çocuklanna Eş Seçme Konusundaki Tutumları.......................................................... 157 5.3.1.2. Malatya Köy Ailelerinde Aile Biçimleri İle Ailenin Çocuklarına Eş Seçimi Konusundaki Tutumları Arasındaki İlişkiler...............................161 5.3.1.3. Malatya Köy Ailelerinde Hane Reislerinin ve Reislerinin ve Eşlerinin Radyo-Televizyon Programlarını Takip Etme Sıklığı İle Çocuklarına Eş Seçimi Konusundaki Tutumları Konusundaki Tutumları Arasındaki İlişkileri........................................................................................ 163 5.3.1.4. Malatya Köy Ailelerinde Hane Reislerinin ve Eşlerinin Kente Gitme Sıklığı İle Çocuklarna Eş Seçimi Konusundaki Tutumları.......................167 5.3.1.5. Hane Reislerinin ve Eşlerinin Yaşlar İle Çocuklarına Eş Seçimi Konusundaki Tutumları Arasındaki ilişkiler..........................................170 5.4. Malatya Köy Ailelerinde Evlilik Öncesinde Tanışma Şekilleri..................................................................................... 172 5.4.1. Hane Reislerinin Aile Biçimleri ve Evlilik Öncesinde Erkek ve Kız Çocuklarının Evleneceği Kişi ile Görüşüp Konuşup, Tanışmasına İlişkin Tutumları Arasındaki İlişkiler.................................................. 175 5.4.2. Hane Reislerinin Kız ve Erkek Çocuklarının Evlilik Öncesinde Evleneceği Kişi İle Tanışmasına İlişkin Tutumları Arasındaki İlişkiler...... 178 5.4.3. Hane Erişlerinin Radyo Televizyon Programlarının Takip Etme Sıklığı İle Hane Reislerinin Kız ve Erkek Çocuklarının Evlilik Öncesinde Evleneceği Kişi ile Tanışmalarına İlişkin Tutumları Arasındaki İlişkiler.... 178 5.4.4. Hane Reislerinin Kente Gitme Sıklığı İle Hane Reislerinin Kız ve Erkek Çocuklarını Evlilik Öncesinde Evleneceği Kişi ile Tanışmalarına İlişkin Tutumları Arasında İlişkiler.....................................................179 5.5. Malatya Köylerinde Akraba Evliliği.........................................181 5.6. Malatya Köy Ailelerinde Başlık Geleneği................................184 5.7. Malatya Köy Ailelerinde Çok Eşli Evlilik.............................. 190 5.8. Malatya Köy Ailelerinde Nikâh ...............................................190 5.9. Malatya Köy Ailelerinde Evlenme Yaşı ..................................190 5.9.1. Sosyo-Ekonomik Değişkenler ve Evlenme Yaşı Arasındaki İlişkiler..........192 5.9.1.2. Malatya Köy Ailelerinde Hane Reislerinin ve Eşlerinin Öğrenim Durumları İle İlk Evlenme Yaşlar Arasındaki İlişkiler.............................193 5.9.1.3. Malatya Köy Ailelerinde Hane Reislerinin ve Eşlerinin Evlilik Süreleri İle İlk Evlilik Yaşları Arasındaki İlişkiler............................................194 5.10. Malatya Köy Ailelerinde Doğurganlık......................................196 5.10.1. Malatya Köy Ailelerinde Hane Reislerinin Yıllık Gelirler İle Hanede Bulunan Çocuk Sayısı Arasındaki İlişkiler........................................... 198 5.10.2. Malatya Köy Ailelerinde Hane Reislerinin Taraktöre Sahip Olma Durumları İle Hanedeki Çocuk Sayısı Arasındaki İlişkiler....................... 199 5.10.3. Malatya Köy Ailelerinde Hane Reislerinin Sahip Oldukları Toprak Miktarı ve Sahip Oldukları Topraklarnın Parça Durumu İle Hanedeki Çocuk Sayısı Arasındaki İlişkiler.......................................................201 5.10.4. Malatya Köy Ailelerinde Hane Reislerinin Yapmış Oldukları Ziraat Şekli İle Sahip Oldukları Çocuk Sayısı Arasındaki ilişkiler.....................205 5.10.5. Malatya Köy Ailelerinde Hane Reislerinin Öğrenim Durumları İle Sahip Olduklar Çocuk Sayısı Arasındaki İlişkiler..................................206 5.10.6. Malatya Köy Ailelerinde Hane Reislerinin Radyo-Televizyon Programlarını Takip Etme Sıklığı İle Sahip Oldukları Çocuk Sayısı Arasındaki ilişkiler..........................................................................206 5.10.7. Malatya Köy Ailelerinde Hane Reislerinin Kente Gitme Sıklığı İle Sahip Oldukları Çocuk Sayısı Arasndaki İlişkiler..................................208 5.10.8. Hane Reislerinin Aile Biçimleri İle Hane Reislerinin Sahip Oldukları Çocuk Sayısı Arasındaki İlişkiler.......................................................209 5.10.9. Hane Reisleriin Sahip Oldukları Kız Çocuğunun Doğum Sonrası İle Hane Reislerinin Sahip oldukları Çocuk Sayısı Arasındaki İlişkiler...........211 5.11. Malatya Köy Ailelerinde Otorite Örüntüsü..............................213 5.11.1. Malatya Köy Ailelerinde Hane Reislerinin Yıllık Gelirleri İle Aile İçerisinde Karar Alma Durumları Arasındaki ilişkiler..............................216 5.11.2. Malatya Köy Ailelerinde Hane Resilerinin Yıllık Gelirleri İle Aile İçerisinde Karar Alma Durumları Arasındaki İlişkiler..............................217 5.11.3. Hane Erişlerinin Sahip Oldukları Toprakların Büyüklüğü İle Aile Durumu Arasındaki İlişkiler..............................................................218 5.11.4. Hane Reislerinin ve Eşlerinin Öğrenin>Durumları İle Aile İçerisinde Karar Alma Arasındaki İlişkiler..........................................................219 5.11.5. Hane Reislerinin ve Eşlerinin Radyo-Televizyon Programlarını Takip Etme Sıklığı ile Aile İçerisinde Karar Alma Arasındaki İlişkiler...............221 5.11.6. Hane Reislerinin ve Eşlerinin Kente Gitme Sıklığı İle Aile İçerisinde Karar Alma Arasındaki İlişkiler..........................................................223 5.11.7. Hane Reislerinin ve Eşlerinin Evlilik Süreleri İle Aile İçerisinde Karar Alma Arasındaki İlişkiler..................................................................225 5.12. Malatya Köy Ailelerinde Çocuğun Değeri................................225 SONUÇ...................................................................................................232 KAYNAKLAR........................................................................................238 EKLER...................................................................................................244 NOTLAR2. baskı |
