Özürlülerle Toplumsal Bütünleşmeye Bir Adım
İÇİNDEKİLERSUNUŞ....IÖNSÖZ VE TEŞEKKÜR ...III İÇİNDEKİLER....IV ÇİZELGELER LİSTESİ...XIII I. BÖLÜM ÖZÜRLÜLÜĞÜN GENEL GÖRÜNÜMÜ...1 1.1. ÖZÜRLÜLÜĞÜN TANIMLANMASI...1 1.2. ÖZÜRLÜLÜĞÜN NEDENLERİ VE ÖNLENMESİ....5 1.2.1. Özürlülüğün Nedenleri ....5 1.2.2. Özürlülüğün Önlenmesi....6 1.3. ÖZÜRLÜLÜK, AİLE YAŞAMI VE TOPLUMSAL BÜTÜNLEŞME ....7 1.3.1. Özürlü Birey ve Ailelerin Özürlülüğe Yönelik Tepkileri..7 Sürekli Üzüntü Modeli ....7 Bireysel Yapılanma Modeli ...7 Çaresizlik, Güçsüzlük ve Anlamsızlık Modeli ....8 Aşama Modeli....8 1.3.2. Özürlü Bireye Sahip Ailelerde Kriz ve Krize Müdahale ....13 1.3.3. Özürlü Birey ve Ailelerine Yönelik Sosyal Destek...15 1.3.3.1. Duygusal Sosyal Destek ....16 1.3.3.2. Bilgisel Sosyal Destek....16 1.3.3.3. Elle Tutulur Sosyal Destek .....17 1.3.4. Özürlülük ve Toplumsal Bütünleşme....19 1.4. ÖZÜRLÜ HAKLARI VE İLGİLİ DÜZENLEMELER ....23 1.4.1 Uluslararası Mevzuat ....27 1.4.1.1 İnsan Haklan Evrensel Beyannamesi .....27 1.4.1.2 BM Sakat Haklan Bildirisi ......28 1.4.1.3 Avrupa Sosyal Şartı ....28 1.4.1.4 Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) 142 Sayılı Sözleşmesi...28 1.4.1.5 Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) 159 Sayılı Sözleşmesi....28 1.4.1.6 BM Çocuk Hakları Bildirisi....28 1.4.1.7 BM Özürlü Kişilerin Hakları Sözleşmesi ....28 1.4.1.8. BM Genel Kurulu'nun 20 Aralık 1993 Tarihinde Yapılan 48 İnci Toplantısında 48/96 Sayılı Kararla Kabul Edilen "Sakatlar İçin Fırsat Eşitliği Konusunda Standart Kurallar" ...28 1.4.2. Ulusal Mevzuat .....29 1.4.2.1. Anayasanın Özürlülerle İlgili Hükümleri....29 1.4.2.1.1. Devletin Temel Amaç ve Görevleri.....30 1.4.21.2. Kanun Önünde Eşitlik....30 1.4.2.2. 5378 Sayılı Özürlüler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun (Özürlüler Kanunu).....30 1.4.2.3. 2828 Sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu .....30 1.4.2.3.1. Bakım Hizmeti ....31 1.4.2.3.2 Rehberlik Hizmeti ....32 1.4.2.4. Yerel Yönetim Kanunları ....32 1.4.2.4.1. 5302 Sayılı İl Özel İdaresi Kanunu ...32 1.4.2.4.2. 5393 Sayılı Belediye Kanunu ...33 1.4.2.4.3. 5216 Sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu ....33 1.4.2.5. Sosyal Yardımlar.....33 1.4.2.5.1. 2022 Sayılı 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun İle Verilen Sakatlık Aylığı .....34 1.4.2.5.2. 2828 Sayılı SHÇEK Kanununa Dayalı Ayni Nakdi Yardım Yönetmeliğine Göre Bağlanan Aylık .....34 1.4.2.5.3. 227 Sayılı Vakıflar Genel Müdürlüğü'nün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'ye Dayalı Çıkarılan Muhtaç, Yetim ve Özürlü Aylığı.....34 1.4.2.5.4.3294 Sayılı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu .....35 1.4.2.6. Vergi Muafiyeti ve İndirimler...35 1.4.2.6.1. 4458 Sayılı Gümrük Kanunu...35 1.4.2.6.2. Özürlü Araç İthalinde Muafiyetler ....35 1.4.2.6.3. Özürlüler Tarafından İthal Edilen Diğer Eşyalardaki Muafiyetler ...35 1.4.2.6.4. Yurt İçinden Alınan Araçlarda Muafiyetler ...36 1.4.2.6.5. Özürlülerin Eğitimleri, Meslekleri, Günlük Yaşamları İçin Özel Olarak Üretilmiş Araç ve Gereçte KDV Muafiyeti......36 1.4.2.6.6. 1319 Sayılı Emlak Vergisi Kanunu İle Sağlanan Emlak Vergisi Muafiyeti.....37 1.4.2.6.7.4842 Sayılı Gelir Vergisi Kanununda Sakatlık İndirimine Yönelik Hükümler....37 1.4.2.7. İstihdam ....37 1.4.2.7.1. 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu'nda Özürlüler ...37 1.4.2.7.2. Yeniden İşe Alıştırma ....38 1.4.2.7.3. Nakil ve Tayinlere İlişkin Haklar ....38 1.4.2.7.4. 4857 Sayılı İş Kanunu ...38 1.4.2.7.5. 5378 Sayılı Özürlüler Kanunu'nun İstihdama İlişkin Maddeleri ....39 1.4.2.7.6. Mesleki Eğitim Verilen Yerler....39 1.4.2.8. Özel Eğitim Hakkı: 3797 Sayılı Milli Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ....40 1.4.2.9. Sağlıkla İlgili Düzenlemeler ....40 1.4.2.9.1. 3359 Sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu ...40 1.4.2.9.2. 3294 Sayılı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu Kanunu Tedavi Yardımları...40 1.4.2.10. Fiziksel Yapılarla İlgili Hükümler ...41 1.4.2.10.1. 3194 sayılı İmar Kanunu ....41 1.4.2.10.2. 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu ....41 1.4.2.10.3. Yerel Yönetim Kanunları ....41 1.4.2.11.TSE Standartları....42 1.4.2.12.Diğer Haklar...42 1.4.2.12.1. Özürlülük Belgeleri (Kimlik Kartı) İle Sağlanan Haklar.....42 1.4.2.12.2. 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ....43 1.4.2.12.3. 5434 Sayılı Emekli Sandığı Kanunu....43 1.4.2.12.4. 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu....44 1.4.2.12.5. 1479 Sayılı Esnaf ve Sanatkârlar ve Diğer Bağımsız, Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu (Bağ-Kur) Kanunu .....44 1.5. ÖZÜRLÜLÜĞE İLİŞKİN İSTATİSTİKLER...45 1.5.1. Uluslararası Çalışmalar....45 1.5.2. Ulusal Çalışmalar ...47 II. BÖLÜM MALATYA- ÖZÜRLÜ BİREYLERİN TOPLUMLA BÜTÜNLEŞTİRİLMESİNE YÖNELİK TESPİT,BİLGİLENDİRME VE VERİ TABANI OLUŞTURMA ÇALIŞMASI (ÖZVERİ) PROJESİ......55 2.1. PROJENİN TEMEL DÜŞÜNCESİ .....55 2.2. MALATYA İLİNDE YAŞAYAN ÖZÜRLÜ BİREYLERE SUNULAN HİZMETLERE GENEL BİR BAKIŞ ......56 2.3. PROJENİN AMACI ....59 2.4. PROJENİN ETKİLERİ ....60 2.5. PROJE FAALİYETLERİ ....62 2.6. PROJENİN DENETLENMESİ.....62 2.7. PROJE DEĞERLENDİRMESİ....63 III: BÖLÜM ÖZVERİ PROJESİ - MALATYA'DA YAŞAYAN ÖZÜRLÜLERİN VE AİLELERİNİN DEMOGRAFİK, EKONOMİK VE PSİKO-SOSYAL DURUMLARI - ARAŞTIRMASI....71 3.1. ARAŞTIRMANIN SORUNSALI VE AMACI ...71 3.2. ARAŞTIRMANIN MODELİ....72 723.3. ARAŞTIRMANIN NÜFUSU ....73 3.4. VERİ TOPLAMA ARACI....73 3.5. VERİ TOPLAMA SÜRECİ ....74 3.6. VERİLERİN İŞLENMESİ, ÇÖZÜMLENMESİ VE YORUMLANMASI...74 3.7. ARAŞTIRMANIN BULGULARI VE YORUMU ...75 3.7.1. Özürlü Bireylerin Sosyo-Demografik Özellikleri ....88 3.7.2. Ekonomik Özellikler...94 3.7.3. Özürlülük Nedenleri....94 3.7.4. Aile ve Özürlü Ağsından Toplumsal Bütünleşme....9 3.7.5. Özürlü Birey ve Ailesinin Sosyal Destek Sistemleri...110 3.7.6. Özürlü Birey ve Ailesinin Profesyonel Açıdan Ekonomik, Sosyal ve Psikolojik Destek Alma Durumu...114 3.8. SONUÇ VE ÖNERİLER...125 3.8.1. Sonuç....125 3.8.1.1. Özürlü Bireylerin Sosyo-Demografik Özellikleri..125 3.8.1.2. Özürlü Birey ve Ailelerinin Ekonomik Özellikleri..126 3.8.1.3. Özürlülük Nedenleri .....126 3.8.1.4. Aile ve Özürlü Açısından Toplumsal Bütünleşme...127 3.8.1.5. Özürlü Birey veAilesinin Sosyal Destek Sistemleri..128 3.8.1.6. Özürlü Birey ve Ailesinin Profesyonel Açıdan Ekonomik, Sosyal ve Psikolojik Destek Alma Durumu...128 3.8.2. Öneriler....130 KAYNAKLAR...133  |
