Zonguldak Kömür Havzasının İki Yüzyılı

Kitap : Zonguldak Kömür Havzasının İki Yüzyılı

Yazar : * Ekrem Murat Zaman

Dil : Türkçe

Bölüm : Sosyal Politika

Yayın Yeri : Ankara

ISBN : 975-395-768-8

Yayın Tarihi : 2004

Yayıncı : TMMOB Maden Mühendisleri Odası

Çevirmen : --

Tür : Kitap

Kitap No : 5651

İÇİNDEKİLER

1. BÖLÜM
1.1. DÜNDEN BUGÜNE ZONGULDAK ........................................................11
1.2. ZONGULDAK ADINİN KAYNAĞI..........................................................18
1.3. TAŞKOMÜRÜNÜN DÜNYADA ÖNEM KAZANMASI VE GÜNÜMÜZDEKİ ÖNEMİ.......................19
1.4. TAŞKOMÜRÜNÜN YURDUMUZDA ÖNEM KAZANMASI........................................21
2. BÖLÜM
2.1. İŞLETMECİLİK BAŞLANGICI (1830-1848) .................................................25
2.1.1. Kömür Havzası'nda, Arkeo-Coğrafik ve Jeolojik Araştırmalar ...............................27
2.2. BİRİNCİ HAZİNE-İ HASSA (EVKAF NEZARETİ) YÖNETİMİ (1848-1854)............................27
2.2.1. Galatalı Sarraflar işletmeciliği (1849-1854) ...........................................28
2.3. KIRIM SAVAŞI (GEÇİCİ İNGİLİZ) YÖNETİMİ (1854-1856) ......................................29
2.4. İKİNCİ HAZİNE-İ HASSA (EVKAF NEZARETİ) YÖNETİMİ (1856-1865)..........:..................30
2.4.1. Kumpanyalar işletmeciliği (1856-1859)..............................................30
2.4.2. Kömür Kumpanyası (Zafiropulos) işletmeciliği (1859-1860)...............................30
2.4.3. ingiliz Kömür Kumpanyası İşletmeciliği (1860-1861)....................................30
2.4.4. Evkaf Nezareti işletmeciliği (1861-1865) .............................................31
2.5. BAHRİYE NEZARETİ YÖNETİMİ (1865-1908) ...,............................................31
2.5.1. Dilaver Paşa Nizamnamesi........................................................32
2.5.2. Osmanlı Devleti Ekonomisi ve Ereğli Madenleri .................................,.......34
2.5.3. Ekonomik Bunalımın Havzadaki Etkisi............................................... .35
2.5.4. Ocakların Numarlandırılması..................................................... .35
2.5.5. Sarkis Balyan..................................................................36
2.5.6. Havza Nasıl Bir Ortamda Yabancı Sermaye Eline Geçti?.........................i.........36
2.5.7. Kazanç Payı Vermek Koşuluyla % 40 Serbest Satış ......................................37
2.5.8. Yeni İmtiyazlar ve Yabancı Sermaye.................................................37
2.5.9. PM Courtgi Şirketi (Kurci, Kurtidi, Yorgi Vapur Şirketi) ...................................37
2.5.10. Karamanyan Şirketi.............................................................39
2.5.11. Kasaptarla Ocakları............................................................ .39
2.5.12. Havza Sınırları Dışındaki imtiyazlar.................................................39
2.5.13. Yükleme Olukları ..............................................................40
2.5.14. Liman ve Kömür Yükleme Tesisleri Yapımı ve Liman Tarifesi........,.....................40
2.5.15. Hallaçyan ve Gregoviç Ocakları....................................................41
2.5.16. Kömür Tozlarının Satışına İzin Verilmesi.............................................41
2.5.17. Damarların İsimlendirilmesi ......................................................41
2.5.18. Socıete d'Heraclee Osmanlı A.Ş....................................................41
2.5.19. 69 Boyacıoğlu ve 63 Rombaki Ocağı ...............................................45
2.5.20. Ücret Yerine Ödemek Üzere Sergiler ................................................45
2.5.21.1900 Yılında Havzada işletmeciler .................................................46
2.5.22. Ocakların Genel Kuralları ........................................................48
2.5.23. Sarıcazade Ocakları ve Sualtı İşletme Ruhsatı .........................................49
2.5.24. işgücü ve Mükellefiyet..........................................................50
2.5.25. Ereğli Şirketinin Gelişmesi.......................................................50
2.6. NAFIA NEZARETİ YÖNETİMİ ............................................................53
2.7. ORMAN VE MAADİN TİCARET VE ZİRAAT NEZARETİ YÖNETİMİ (1909-1920).......................53
2.7.1. Ereğli Madenleri Müdürlüğü.......................................................54
2.7.2. Çalışan işçi Sayısı ve işçi Ücretleri..................................................55
2.7.3. 289 Sayılı Tezkere -i Samiye ile Taşınmaz Mal Edinilmesinin Yasaklanması....................55
2.7.4. A.Hüsrev Guleman'ın, 1911 Yazında Zonguldak İzlenimleri ................................56
2.7.5.1911-1914 Tarihleri Arasında Havzada Gelişen Şirketler..................................57
2.7.6. Ereğli Şirketinin Zonguldak ve Kozlu'da Resmi Olarak İşletmeciliğe Başlaması.......'...........57
2.7.7. Kozlu Kömür Madenleri Osmanlı A.Ş. ................................................59
2.7.8. Bender - Ereğli Birleşik Kömür işletmeleri A.Ş...........................................59
2.7.9. Maadin Osmanlı A.Ş. .............................................................59
2.7.10.1. Dünya Savaşı Ve Ulusal Kurtuluş Savaşı Dönemi (1914-1922) ..........................60
2.7.11. Deniz Ulaşımında Güçlükler ve Ağaçlı - Çiftalan Kömür Ocakları............................61
2.7.12. Alman Heyetinin Madenlerimiz Hakkındaki Raporu.....................................61
2.7.13. Kaymakam Ahmet Cevdet Bey'in, Bolu Mutasarrıflığına Gönderdiği Havza Raporu..............62
2.7.14. Harp Kömür Merkezi ve Almanların Varlığı ..................,.........................62
2.7.15. Düvel-i İtiafiye Kömür Komisyonu ve Fransızların Varlığı ................................62
2.7.16. Zonguldak'ta Fransız Askerleri.....................................................63
2.7.17. Alemdar Olayı..................................................................64
2.7.18. 21 Haziran 1921...............................................................64
2.8. İKTİSAT VEKALETİ YÖNETİMİ (1920-1940) ................................................6İ
2.8.1 Amelebirliği..................................................................65
2.8.2. Cumhuriyet Öncesi işçi Hareketi..................................................68
2.8.3.1922 Zonguldak'ın Nüfusu, Mübadele ve Mallarıyla Terkedilmiş Ocaklar ......................70
2.8.4.1920'li Yıllarda Zonguldak'ta Sinema Günleri...........................................72
2.8.5. Havza-i Fahmiye Haritalarına Göre işletmeciler.........................................72
2.8.6. Zonguldak Kömür Havzası'nda Madencilik Eğitimi ve Maden Mektebi........................73
2.8.7. Maden Mühendisleri Cemiyeti ......................................................77
2.8.8. Ekonomik Bağımsızlık, Siyasi Bağımsızlık.............................................79
2.8.9. Türkiye Sanayi ve Maadin Bankası..........................,.......................80
2.8.10. iş Bankası İşletmeciliği (1926-T940)...............................................80
2.8.10.1. Kozlu Kömür İşleri Türk Anonim Şirketi (Kömüriş)...............................80
2.8.10.2. Maden Kömürü T.A.Ş. (Türkiş)...............................................82
2.8.10.3. Kilimli Kömür Madenleri TAŞ ..............................................83
2.8.10.4. Kireçlik Kömür Madenleri TAŞ..............................................83
2.8.10.5. Türk Kömür Madenleri A.Ş..................................................83
2.8.10.6. Amasra istismar Mıntıkası Türk Anonim Şirketi.................................84
2.8.10.7. Kasaptarla ve İsmail Ergener.............................................. .84
2.8.10.8. Kömür Buhranı .........................................................85
2.8.10.9. Taşkömürünün Tüketim Sektörlerine Göre Dağılımı ..............................86
2.8.10.10.1929 Dünya Ekonomik Krizi ..............................................86
2.8.10.11. Kömür Havzası (Havza-i Fahmiye) Müdürlüğü...............................,. ,86
2.8.10.12. Atatürk'ün Zonguldak'a Gelişi (26 Ağustos 1931)...............................87
2.8.10.13. Halkevi ..............................................................87
2.8.10.14. Madenlerin Koruyucusu Santa Barbara, Madenlerin ilk Şehidi Uzun Mehmet..........89
2.8.10.15. Devletleştirme Öncesinde Havzadaki Maden Şirketleri ve Madenciler................91
2.8.10.16. Etibank, Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü, Elektrik İşleri Etüt İdaresi ................91
2.8.10.17. Santrailar ve Lavuarlar...................................................92
2.8.10.18. Türkiş Ocakları ve Kok Fabrikası ...........................................93
2.8.10.19. Türkiş, Kömüriş Evleri ve Örnek Siteler ......................................94
2.8.10.20. Burada Asıl Olan Maden, Ekleme Olan Şehirdir.................................96
2.8.10.21. Kömüre Giden Demiryolu ................................................97
2.8.11. ETİBANK ve EKİTAŞ İşletmeciliği (1935-) ...........................................99
2.8.11.1 Ereğli Şirketi'nin Etibank'a Devri ..................................................99
2.8.11.2. Ereğli Kömürleri işletmesi T.A.Ş. (EKİTAŞ).........................................100
2.8.11.3. EKİTAŞ Kozlu Kömür İşletmesi..................................................101
2.8.11.4. Tahlisiye (Kurtarma) İstasyonu..................................................102
2.9. ETİBANK VE EKİ YÖNETİMİ (1940-1957).................................................102
2.9.1. Devletleştirme ve Birleştirme (Fusion) ..............................................102
2.9.2. Umumi Amenajman Avan Projesi..................................................105
2.9.3. ikinci Mükellefiyet .............................................................106
2.9.4. Direk Ticareti .................................................................111
2.9.5. Damarların Numaralandırılması....................................................111
2.9.6.1948-1960 Birinci Amenajman Projesi..............................................112
2.9.7. Zonguldak Seri Kömür Yükleme Limanı..............................................113
2.9.8. EKİ Sosyal Kuruluşları ..........................................................116
2.9.9. Pavyonlar ve Gruplu işçiler.......................................................116
2.9.10. Ekonomalar .................................................................118
2.9.11. Ulaşım ve Yaşam ..............................................................119
2.9.12. Zonguldak'ta Eğitim ve EKİ Okulları................................................121
2.9.13. Hastaneler, Dispanserler, Tedavi Evleri ve Sağlık Ocakları ...............................122
2.9.14. Karabük Demir-Çelik (KARDEMİR) ................................................124
2.9.15. işçi Sendikası, Sendikal Mücadele ve işçi Hareketi ....................................125
2.9.16. Elektik Üretimi ve ÇATES ........................................................127
2.9.17. Filyos Ateş Tuğla Fabrikası (Sümerateş) .............................................130
2.10. TKİ YÖNETİMİ (1957-1984)..........................................................130
2.10.1. Kömür Satış ve Tevzi (KST) Müessesesi............................................131
2.10.2. DLF Yardımı .................................................................132
2.10.3.1967-1974 AID Kredisi.........................................................133
2.10.4. Ereğli Demir ve Çelik Fabrikası (ERDEMİR) ...'.......................................133
2.10.5. Bartın Çimento Fabrikası........................................................135
2.10.6. Çaycuma Kağıt Fabrikası........................................................135
2.10.7. Çatalağzı Briket Fabrikası ve Yak-Bak Tesisleri........................................136
2.10.8. EKİ, İnsangücü-Eğitim Müdürlüğü.................................................136
2.10.9. EKİ Müessesesi Eğitim Radyosu.............................................v.....137
2.11. TTK DÖNEMİ (1984-).............................................................. .137
2.11.1 Yatırımlar....................................................................137
2.11.2. Dünya Bankası Kredisi .........................................................138
2.11.3.1990-1991 Büyük Madenci Grevi..................................................139
2.11.4. Ölümlü iş Kazaları ve Patlamalar .................................................140
2.11.5. TTK Rehabilitasyon ve İşgücü İyileştirme Projeleri.....................................142
2.11.6. Taşkömürü Raporları...........................................................142
2.11.7. Resen Emeklilik ...............................................................143
2.11.8. Yeniden Yapılanma Programı.....................................................143
2.11.9. Taşkömürü Satışının Sektörler İtibariyle Dağılımı ve Taşkömürü İthalatı .....................144
2.11.10. Filyos Liman Projesi..........................................................144
2.11.11. TTK' nın Zonguldak'a, Bölgeye ve Ülkeye Katkısı .....................................145
3. BÖLÜM
3.1. MADEN VE HAVZA HUKUKU ..........................................................147
3.1.1. Havzaya Özgü Yasal Düzenlemeler ve Havza Sınırları ...................................149
3.1.2. Redevanslı Saha İşletmeciliği.....................................................149
KAYNAKÇA
Kitaplar ...........................................................................161
Makaleler ...........................................................................162
Raporlar...........................................................................163
Özel Arşiv ve Söyleşiler ....................................................................164
Belgeler ...........................................................................165
                
Biz | Fişek Enstitüsü | Kitaplar Dizini | Yazarlar Dizini | Yayıncılar Dizini | Detaylı Arama | Yardım | İletişim