Küreselleşme Sürecinde Türkiye'de Ücretlerin Gelişimi
İÇİNDEKİLERKÜRESELLEŞME SÜRECİNDE TÜRKİYE'DE ÜCRETLERİN GELİŞİMİİÇİNDEKİLER V KISALTMALAR XI TABLO, GRAFİK, ŞEMA, HARİTA LİSTESİ XV GİRİŞ XXI BİRİNCİ BÖLÜM KÜRESELLEŞME SÜRECİ VE ÜCRETLE İLGİLİ KAVRAMLAR I. Küreselleşme Kavramı........................................................................................ 1 A. Küreselleşme Tanımı........................................................................................... 2 B. Küreselleşmeye İlişkin Görüşler.......................................................................... 6 1. Küreselleşme Taraflısı Görüşler..................................................................... 6 2. Küreselleşme Karşıtı Görüşler........................................................................ 8 3. Diğer Görüşler................................................................................................ 11 C. Küreselleşmenin Unsurlan....................................:.............................................. 13 1. Merkez Ülkelerinin Etkisi............................................................................. 14 2. Karşılıklı Bağımlılık...................................................................................... 16 3. Ekonomik Liberalizm (Yeni-liberal Politikalar)........................................... 18 4. Karşılıklı Ekonomik Etkileşim...................................................................... 22 a. Ticaret Hareketleri.................................................................................. 23 b. Finansal Hareketler................................................................................ 24 (1) Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları......................................... 25 (2) Kısa Vadeli Sermaye Girişleri......................................................... 28 5. Teknolojik Gelişmeler................................................................................... 31 6. Çok Uluslu Şirketler...................................................................................... 33 D. Küreselleşmenin Etkileri..................................................................................... 38 1. Ekonomik Etkiler........................................................................................... 38 2. Sosyal Etkiler................................................................................................. 41 3. Siyasal Etkiler................................................................................................ 45 4. Kültürel Etkiler............................................................................................... 48 II. Ücret; Kavram Kuram ve Oluşumu................................................................ 50 A.Tanımı.................................................................................................................... 51 B. Ücretin Unsurlan.................................................................................................. 55 1. Bağımlı Çalışma............................................................................................ 56 2. Ücretin İşçinin Yegane Gelir Kaynağı Olması............................................... 56 3. İşveren Açısından Maliyet Unsuru Olma....................................................... 58 4. Ücrete İlişkin Sosyal Koruma Unsuru Bulunması.......................................... 59 5. Ücretin Makro Ekonomik Bir Değişken Olması............................................ 61 C. Ücret Kuramları............................................................................................... 62 1. Klasik Ücret Kuramları................................................................................ 63 a. Doğal Ücret Kuramı.................................................................................... 63 b. Ücret Fonu Kuramı..................................................................................... 66 c. Artık Değer Kuramı.................................................................................... 69 2. Talep Yönlü Ücret Kuramları......................................................................... 70 a. Marjinal Verimlilik Kuramı........................................................................ 70 b. Satın Alma Gücü Ücret Kuramı.................................................................. 72 c. Pazarlık Gücü Kuramı................................................................................. 74 3. Güncel Ücret Kuramları................................................................................. 77 a.Yeni-Liberal Ücret Kuramı (Arz Talep Çözümlemesi)................................ 77 b. Tamamlayıcı Yeni-Liberal Ücret Kuramları............................................... 80 (1) Beşeri Sermaye Kuramı (Human Capital Theory)................................. 80 (2) Kolektif Bireyselci Ücret Kuramı.......................................................... 81 (3)Şok Kuramı(Shock-Based Theoriesof Cycle)...................................... 82 (4) Doğal İşsizlik Oranı Kuramı.................................................................. 84 (5) İçerdekiler Dışardakiler Kuramı............................................................ 84 (6) Etkin Ücret Kuramı............................................................................... 85 (7) Zımni Sözleşme Kuramı........................................................................ 85 D. Ücretin Oluşumu............................................................................................... 86 1. İşgücü Piyasası............................................................................................... 87 2. Verimlilik....................................................................................................... 89 3. Rekabet........................................................................................................... 90 4. Kamu Müdahalesi........................................................................................... 92 5. Örgütlenme ve Pazarlık.................................................................................. 93 6. Ekonomik ve Politik Sistem........................................................................... 96 İKİNCİ BÖLÜM KÜRESEL DÜZENDE ÜCRETE İLİŞKİN GELİŞMELER I. Küreselleşme Sürecinde Ücretleri Etkileyen Faktörler................................. 101 A. Kamunun Ekonomik Yaşamdan Uzaklaştırılması................................................... 102 l.Yeni-Liberal Politikalar ve Özelleştirme............................................................ 104 2. Ulus Devlet ve Sosyal Devlet Anlayışının Gerilemesi....................................... 116 3. Uluslararası Finans Kurumlarının Artan Etkinliği............................................. 121 B. İşletmenin Değişen Yapısı...................................................................................... 127 1. Rekabet ve İşgücü Maliyetini Düşürme Baskısı................................................ 129 2. Yeni Üretim İlişkileri........................................................................................ 133 C. İşgücü Piyasasında Değişim................................................................................... 137 1. Enformel Ekonomi ve İstihdam....................................................................... 141 2. Artanİşsizlik..................................................................................................... 150 3. Azalan Sanayi İstihdamı.................................................................................... 158 4. İşgücü Piyasasında Bölünme............................................................................. 161 D. Toplu Pazarlık Düzeninin Bozulması...................................................................... 167 1. Zayıflatılan Sendikal Örgütlülük...................................................................... 168 2. Toplu Pazarlık Düzeninin Ademimerkezileşmesi.............................................. 173 3. İnsan Kaynaklan Yaklaşımının Önem Kazanması............................................ 179 II. Küreselleşme Sürecinde Ücretlerde Ortaya Çıkan Gelişmeler.................. 183 A. Gelişmiş Ülkeler...................................................................................................... 184 1. Amerika Birleşik Devletleri............................................................................... 184 2. Avrupa Birliği.................................................................................................... 194 3. Japonya.............................................................................................................. 211 B. Gelişmekte Olan Ülkeler........................................................................................ 213 1. Doğu ve Güneydoğu Asya Ülkeleri................................................................. 215 2. Latin Amerika Ülkeleri..................................................................................... 221 3. Afrika Ülkeleri.................................................................................................. 225 C. Geçiş Sürecindeki Ülkeler....................................................................................... 227 1. Rusya Federasyonu.......................................................................................... 227 2. Diğer Geçiş Sürecindeki Ülkeler...................................................................... 232 III. Ücretlerdeki Değişimin Küresel Etkileri........................................................ 236 A. Artan Küresel Eşitsizlik....................................................................................... 240 B. Artan Ulusal Eşitsizlikler..................................................................................... 247 C. Yeni Ödeme Biçimlerinin Ortaya Çıkışı............................................................... 259 D. Yoksulluk ve Sosyal Dışlanma............................................................................. 262 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM KÜRESEL ESASLI POLİTİKALARIN TÜRKİYE'YE YANSIMASI VE ÜCRETLER I. Türkiye'deki Ekonomik Yapının Dönemsel Özellikleri................................. 279 A. 1980 Yılına Kadar.................................................................................................... 283 1. Yeniden İnşa ve Korumacı-Devletçi Sanayileşme............................................. 283 2. Savaş Sonrası Yeniden Uyum Dönemi.............................................................. 290 3. İthal İkameci Dönem......................................................................................... 294 B. 1980 Sonrasında Ekonomik Yapı ve Özellikleri.................................................... 297 1. Uluslararası Piyasalarla Ticaret Temelinde Bütünleşme.................................... 299 2. Uluslararası Finans Kapitalle Bütünleşme ve Krizler........................................ 304 a. 1994 Krizi...................................................................................................... 306 b. 2001 Krizi...................................................................................................... 309 II. Ücretlere Etkisi Bakımından Küresel Ekonominin Unsurları................. 313 A. Yapısal Uyum ve Makro Ekonomik Gelişmeler................................................... 313 B. Özelleştirme Uygulamaları................................................................................. 316 1. Özelleştirmenin Nedenleri............................................................................ 317 2. Özelleştirme Uygulamaları............................................................................ 319 3. Özelleştirmenin Sonuçlan............................................................................ 325 C. İşletme Yapısında Değişim ve Taşeronlaşma........................................................ 331 D. Enformel Ekonomi.............................................................................................. 335 1. Enformel Ekonominin Büyüklüğü................................................................. 336 2. Enformel Ekonominin Ücretler Üzerinde Etkileri.......................................... 337 E. İşgücü Piyasasındaki Gelişmeler........................................................................... 342 F.Türkiye'de Toplu Pazarlık Düzeninin Bozulması.................................................. 345 III. Türkiye'de Ücretlerin Gelişimi........................................................................ 352 A. 1980 Öncesi Ücretler........................................................................................." 353 B. 1980 Sonrası Küreselleşmenin Etkisinde Ücretler.............................................. 357 IV. Ücretler Bağlamında Türkiye'de Küreselleşmenin Sonuçları.................. 369 A. Emeğin Milli Gelir İçersindeki Payının Azalması.............................................. 369 B. Artan Yoksulluk.................................................................................................. 377 C. Ücret Farklılaşması............................................................................................. 381 D. Siyasal ve Sosyo-Ekonomik İstikrarın Bozulması............................................... 385 SONUÇ........................................................................................................................... 391 KAYNAKLAR.............................................................................................................. 401  |
