Avrupa Topluluğunun Çalışma Yaşamında Kadın-Erkek Eşitliğine Dair Düzenlemeleri ve Türkiye
İÇİNDEKİLERİÇİNDEKİLERSUNUŞ..................... ÖNSÖZ.................... GİRİŞ BİRİNCİ BOLUM : AVRUPA BİRLİĞİNE KISA BİR BAKIŞ I. 1. Avrupa Birliğinin tarihi gelişimi_________.......................... I. 2. Avrupa Birliği organları............................._______...................' I. 2. 1. Avrupa Konseyi...................... ........................... I. 2. 2. Avrupa Parlamentosu.........................._______....... I. 2. 3. Konsey (AB Konseyi)...................._.......____.................. I. 2. 4. Komisyon..................________..........................___ I. 2. 5. Adalet Divanı ve İlk Derece Mahkemesi.............._____ I. 2. 6. Sayıştay......_________........................_________..... I. 2. 7. Ekonomik ve Sosyal Komite____........................... I. 2. 8. Bölgeler Komitesi....................................___................. I. 2. 9. Avrupa Yatırım Bankası............................................. I. 2. 10. Avrupa Merkez Bankası.................................._____ I. 3. Avrupa Topluluğu Hukuku........................________................... I. 3. 1. Birincil mevzuat I. 3. 1. 1. Hukukun temel ilkeleri,....._..........._.............. 1.3. 1.2. Topluluk Antlaşmaları................._....._.......... I. 3. 2. İkincil mevzuat..................._..........._........................... I. 3.2. 1. Tüzük (Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu Antlaşmasında genel karar)...........___............_....._..... I. 3. 2. 2. Direktif (Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu Antlaşmasında tavsiye karan)......._....._..........._........... I. 3. 2. 3. Karar (Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu Antlaşmasında bireysel karar)..................................... I. 3. 2. 4. Tavsiye Kararı ve Görüş (Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu Antlaşmasında görüş)._............................... I. 3. 2. 4. Sonuç kararı, deklarasyon ve eylem programları............._....._......................._.....__............ İKİNCİ BOLUM : AVRUPA DÜZEYİNDE KADIN VE ERKEK EŞİTLİĞİ POLİTİKALARI II. 1. Sosyal politikaların Avrupa düzeyinde tarihsel gelişimi............... II. 1. 1. Yeni liberalizm veya ihmal dönemi (1957-72).............. II. 1. 2. Avrupa Ekonomik Topluluğunun sosyal yüzünün ortaya çıktığı dönem (1972-1980)..........._......_....._....._.....__................ II. 1. 3. Kuralsızlaştırma ve esnekleştirme dönemi (1980-85).... II. 1. 4. Ortak pazar ve Avrupa sosyal alanı dönemi (1986-93). II. 1.5. Maastricht ve Amsterdam Antlaşmaları ve sonrası (1993-)................................_...................._............................ II. 2. Kadın - erkek eşitliğinin sağlanmasında izlenilen politikalar......... II. 2. 1. Eşit muamele, olumlu eylem ve olumlu ayrımcılık politikaları......_...................._................................................. II. 2. 2. Fırsat eşitliğini ana politikalara ve faaliyetlere dahil etme politikası (eşitliğin dahli veya toplumsal cinsiyetin dahli)....... II. 3. Kadm - erkek eşitliği politikalarını içeren düzenlemelerin hukuki temelleri......................................................................................... ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: AVRUPA TOPLULUĞUNUN ÇALIŞMA YAŞAMINDA KADIN - ERKEK EŞİTLİĞİ İLKESİNE DAİR DÜZENLEMELERİ III. 1. Çalışanların Temel Sosyal Haklan Avrupa Topluluğu Şartı (AT Sosyal Şartı) (8-9 Aralık 1989)........................................................... III. 2. Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı (7-9 Aralık 2000).................. III. 2. 1. Kanun önünde eşitlik............................................... III. 2. 2. Ayrımcılığın yasaklanması........................................ III. 2. 3. Kültür, din ve dil farklılıklarına saygı....................... III, 2. 4. Kadm - erkek eşitliği.............._............_................... III. 2. 5. Aile ve çalışma yaşamı.,..................................._....... III. 2. 6. Sosyal güvenlik ve sosyal yardım........................_..... III. 3. Roma Antlaşması........._........................._................................. III. 3. 1. Roma Antlaşmasının 2. maddesi.........._.........__ III. 3. 2. Roma Antlaşmasının 3(2). maddesi..........__.........___ III. 3, 3. Roma Antlaşmasının 137. maddesi........_................... III. 3. 4. Roma Antlaşmasının 141. maddesi.... ........ 11 III. 3. 4. 1. Uluslararası örgütlerin düzenlemeleri....... III. 3. 4. 2. Fransa'nın talebi...................._.................. III. 3. 4. 3. Madde metni_____.................................. III. 3. 4. 4. Maddenin uygulanmaya başlanması........... III. 3. 4. 4. 1. Herstal grevi......................._..... III. 4. Direktifler...................................._...................;.............. III. 4. 1. Kadm ve Erkek İçin Eşit Ücret İlkesinin Uygulanmasına Dair Üye Devletler Hukuklarının Uyumlaştırılması Hakkında Direktif (75/117/EEC)............................................................ III. 4. 2. İşe Başvuruda, Mesleki Eğitim ve İşte Yükselmede ve Çalışma Koşullarında Kadın ve Erkek İçin Eşit Muamele İlkesinin Yürürlüğe Konulmasına Dair Direktif (76/207/EEC)................ III. 4. 3. Sosyal Güvenlik Konularında Kadın ve Erkek îçin Eşit Muamele İlkesinin Tedricen Yürürlüğe Konulmasına Dair Direktif (79/7/EEC)............................................................................ III. 4. 4. Özel Sosyal Güvenlik Planlarında Kadm ve Erkek İçin Eşit Muamele İlkesinin Yürürlüğe Konulmasına Dair Direktif (86/378/EEC) ve Özel Sosyal Güvenlik Planlarında Kadm ve Erkek İçin Eşit Muamele İlkesinin Yürürlüğe Konulmasına Dair 86/378/EEC Sayılı Direktifte Değişiklik Yapan Direktif (96/97/EC)........... III. 4. 5. Tarım Sektörü Dahil Serbest Çalışan Kadın ve Erkeğe Eşit Muamele İlkesinin Uygulanmasına ve Serbest Çalışan Kadınların ■ Hamilelik ve Doğum Hallerinde Korunmalarına Dair Direktif (86/613/EEC)......................................................................... III. 4. 6. Hamile, Loğusa veya Emzikli Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliğini Geliştirmeyi Teşvik Eden Önlemlerin Getirilmesi Direktifi (92/85/EEC).... ... 12 III. 4. 7. UNICE, CEEP ve ETUC Tarafından Akdolunan İzni Çerçeve Sözleşmesine Dair Direktif (96/34/EC) ve UNIC CEEP ye ETUC Tarafından Akdolunan Ebeveyn İzni Çerçeve Sözleşmesine Dair Direktifin (96/34/EC) Değiştirilmesine ve Birleşik Krallık ve Kuzey İrlanda'ya Teşmiline Dair Direktif (97/75/EC)________............_............................._________ III. 4. 8. Cinsiyet Temelinde Ayrımcılık Davalarında İspat Yü Dair Direktif (97/80/EC).........____ III. 4. 9. İstihdamda ve İşte Eşit Muamele İçin Genel Çerçeve Direktifi (2000/78/EC)....................................... III. 5. Konsey tüzüğü, sonuç kararları, tavsiye kararları ve sonuç bildirileri.................................................................................... III.5. 1. Kalkınma İşbirliğine Toplumsal Cinsiyet Konularının Entegrasyonu Konsey Tüzüğü ___........... III. 5. 2. Konsey sonuç kararlan__.....___........................... III. 5.2. 1. Kadınlar İçin Fırsat Eşitliğinin Geliştirilme Konsey Sonuç Karan ___.......................................__ III. 5. 2. 2. Kadınlar Arasında İşsizlikle Mücadele İçir Eylem Konsey Sonuç Karan.................._______..... 111. 5. 2. 3. Eğitimde Kızlar ve Erkekler İçin Fırsat Eşi Eylem Programı İçeren Konsey ve Konsey Bünyesine Toplanan Eğitim Bakanları Sonuç Karan............___ III. 5. 2. 4. Kadınlar İçin Fırsat Eşitliğinin Geliştirilmt İkinci Konsey Sonuç Kararı...................... III. 5. 2. 5. Kadınların Çalışma Yaşamına Yeniden Entegrasyonu ve Geç Entegrasyonu Konsey Sonuç Kararı....._.......................................................____ III. 5. 2. 6. İşte Kadm ve Erkeğin Haysiyetinin Korunması Konsey Sonuç Kararı............................. IIÎ. 5.2.1. Kadın ve Erkek İçin Fırsat Eşitliğinin Avrupa Yapısal Fonlarıyla Geliştirilmesi Konsey Sonuç Kararı........................................................................ III. 5.2.8. Avrupa Birliği İçerisinde İstihdam Yoğun Ekonomik Büyüme Stratejisine Kadınların Eşit Katılımı Konsey ve Konsey Bünyesinde Toplanan Üye Devletler Hükümetlerinin Temsilcileri Sonuç Kararı................... III. 5. 2. 9. Kadın ve Erkeğin Karar Almaya Dengeli Katılımı Konsey Sonuç Kararı................_................... III. 5. 2. 10. Kadın ve Erkeğin Reklam ve Medyadaki İmajı Konsey ve Konsey Bünyesinde Toplanan Üye Devletler Hükümetlerinin Temsilcileri Sonuç Karan.................. III. 5.2.11. Avrupa Yapısal Fonları Politikalarına Kadın ve Erkek İçin Fırsat Eşitliğinin Dahil Edilmesi Konsey Sonuç Kararı....................................................................... III. 5. 2. 12. Avrupa Topluluğunda Kadın Sağlığı Durum Raporu Hakkında Konsey Sonuç Karan......_............... III. 5. 2. 13. Kadm ve Bilim Konsey Sonuç Kararı____ III. 5. 2. 14. Kadm ve Erkeğin Aile ve Çalışma Yaşamına Dengeli Katılımı Konsey ve Konsey Bünyesinde Toplanan Çalışma ve Sosyal Politika Bakanları Sonuç Kararı...... III. 5. 3. Konsey tavsiye kararları........._.................................. III. 5.4. Konsey sonuç bildirileri............................................. III. 5. 4.1. Avrupa Topluluğu Üyesi Devletlerde Kadınlar İçin Koruyucu Mevzuat Konsey Sonuç Bildirisi........... III. 5.4.2. Öğretmenlerin Eğitiminde ve Hizmet İçi Eğitiminde Kızlar ve Erkekler İçin Eğitimde Fırsat Eşitliği Konusunun Geliştirilerek İşlenmesi Konsey ve Konsey Bünyesinde Toplanan Eğitim Bakanları Sonuç Bildirisi IIÎ. 5.2.1. Kadın ve Erkek İçin Fırsat Eşitliğinin Avrupa Yapısal Fonlarıyla Geliştirilmesi Konsey Sonuç Kararı........................................................................ III. 5.2.8. Avrupa Birliği İçerisinde İstihdam Yoğun Ekonomik Büyüme Stratejisine Kadınların Eşit Katılımı Konsey ve Konsey Bünyesinde Toplanan Üye Devletler Hükümetlerinin Temsilcileri Sonuç Kararı................... III. 5. 2. 9. Kadın ve Erkeğin Karar Almaya Dengeli Katılımı Konsey Sonuç Kararı................_................... III. 5. 2. 10. Kadın ve Erkeğin Reklam ve Medyadaki İmajı Konsey ve Konsey Bünyesinde Toplanan Üye Devletler Hükümetlerinin Temsilcileri Sonuç Karan.................. III. 5.2.11. Avrupa Yapısal Fonları Politikalarına Kadın ve Erkek İçin Fırsat Eşitliğinin Dahil Edilmesi Konsey Sonuç Kararı....................................................................... III. 5. 2. 12. Avrupa Topluluğunda Kadın Sağlığı Durum Raporu Hakkında Konsey Sonuç Karan......_............... III. 5. 2. 13. Kadm ve Bilim Konsey Sonuç Kararı____ III. 5. 2. 14. Kadm ve Erkeğin Aile ve Çalışma Yaşamına Dengeli Katılımı Konsey ve Konsey Bünyesinde Toplanan Çalışma ve Sosyal Politika Bakanları Sonuç Kararı...... III. 5. 3. Konsey tavsiye kararları........._.................................. III. 5.4. Konsey sonuç bildirileri............................................. III. 5. 4.1. Avrupa Topluluğu Üyesi Devletlerde Kadınlar İçin Koruyucu Mevzuat Konsey Sonuç Bildirisi........... III. 5.4.2. Öğretmenlerin Eğitiminde ve Hizmet İçi Eğitiminde Kızlar ve Erkekler İçin Eğitimde Fırsat Eşitliği Konusunun Geliştirilerek İşlenmesi Konsey ve Konsey Bünyesinde Toplanan Eğitim Bakanları Sonuç Bildirisi III. 6. Fırsat eşitliği eylem programlan................................................ III. 6. 1. İlk dört eylem programı........................................__.. III. 6. 1. 1. Kadınlar İçin Fırsat Eşitliği Birinci Eylem Programı (1982-1985).................................... III. 6. 1.2. Kadınlar İçin Fırsat Eşitliği İkinci Eylem Programı (1986-1990)................................................ III. 6. 1.3. Kadın ve Erkek İçin Fırsat Eşitliği Üçüncü ( Dönem Topluluk Eylem Programı (1991-1995)............ III. 6. 1.4. Kadın ve Erkek İçin Fırsat Eşitliği Dördünci Orta Dönem Topluluk Eylem Programı (1996 - 2000).. III. 6. 2. Topluluk beşinci eylem programı: Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Topluluk Çerçeve Stratejisi Programı İhdas Eden Konsey Karan (2001-2005)................................................................ III. 6.3. Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Topluluk Çerçeve Stratejisine Doğru - Konseye, Avrupa Parlamentosuna, Ekonomik ve Sosyal Komiteye ve Bölgeler Komitesine Komisyon Bildirim Notu..................................................... III. 6.4. Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Topluluk Çerçeve Stratejisi Programı İhdas Eden Konsey Kararı................... DÖRDÜNCÜ BÖLÜM: TÜRKİYE'NİN ULUSLARASI TAAHHÜTLERİ IV. 1. Birleşmiş Milletler Antlaşması................................................__ IV. 2. Birleşmiş Milletler İnsan Haklan Evrensel Beyannamesi............. IV. 3. Birleşmiş Milletlerin Kadınların Siyasal Haklarına İlişkin Sözleşmesi.....................______....._.............__................................. IV. 4. Birleşmiş Miletler Medeni ve Siyasi Haklar Uluslararası Sözleşmesi................................,....................................................... IV. 5. Birleşmiş Milletler Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Ulusla] Sözleşmesi........................................................................................ IV, 6. Birleşmiş Milletlerin Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi,....................................................................... IV. 7. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) sözleşmeleri........ IV. 7. 1. Temel sözleşmeler.................................................... IV. 7. 2. Öncelikli sözleşmeler................................................ IV. 7. 3. Diğer sözleşmeler...................................... IV. 7. 4. ILO'nun kadın çalışanlara ilişkin düzenlemeleri.......... IV. 7. 5. ILO sözleşmeleri ve Türkiye __.................................._ IV. 7. 5. 1. 1951 tarih ve 100 sayılı Eşit Değerde İş İçin Ücret Sözleşmesi....................................................... IV. 7. 5. 2. 1958 tarih ve 111 sayılı İş ve Meslek Bakımından Ayırım Hakkında Sözleşme..................... IV. 7. 5. 3. 1981 tarih ve 156 sayılı Ailevi Sorumlulukları Haiz Çalışanlar Sözleşmesi..___.................................... IV. 7. 5. 4. 1919 tarih ve 3 sayılı Analığın Korunması Sözleşmesi, 1952 tarih velO3 sayılı Yeniden Gözden Geçirilmiş Analığın Korunması Sözleşmesi ve 2000 tarih ve 183 sayılı Analığın Korunması Sözleşmesi..__..........'. IV, 7. 5. 5. 1948 tarih ve 89 sayılı Yeniden Gözden Geçirilmiş Gece Çalışması (Kadın) Sözleşmesi ve 199C tarih ve 171 sayılı Gece Çalışması Sözleşmesi............. IV. 7. 5. 6. 1935 tarih ve 45 sayılı Yeraltı İşlerinde Kadınların Çalıştırılmaması Sözleşmesi....................... IV. 8. Avrupa Konseyi Avrupa İnsan Haklan ve Temel Özgürlükler Sözleşmesi....................................._............................_......_......_...... 16 IV. 9. Avrupa Konseyi Avrupa Sosyal Şartı...................................... IV. 10. Avrupa Birliği - Türkiye Katılım Ortaklığı Belgesi ve Avrupa B Müktesebatmm Üstlenilmesine İlişkin Türkiye Ulusal Programının Uygulanması, Koordinasyonu ve İzlenmesine Dair Karar..................... BEŞİNCİ BÖLÜM: TOPLULUK DÜZENLEMELERİ IŞIĞINDA TÜRK MEVZUATININ DEĞERLENDİRİLMESİ V. 1. Kanun önünde eşitlik, cinsiyete dayanan ayrımcılığın yasaklanması kadın - erkek eşitliği......._.......................................... V. 2. Eşit ücret ilkesi.......................................................................... V. 3. İşe başvuruda, mesleki eğitimde, işte yükselmede ve çalışma koşullarında eşit muamele ve fırsat eşitliği......._................................... V. 4. Karar mekanizmalarında kadın....................._............................. V. 5. Hamile, loğusa ve emzikli kadın çalışanlar.................................. V. 6. Gece çalışması..................................._...................................____ V. 7. Çalışma hayatı ile ailevi sorumlulukların bağdaştırılması.............. V. 7. 1. Çocuk bakımı............................................................ V. 7. 2. Ebeveyn izni.............................................................. V. 8. İşyerinde cinsel taciz.................................................................. V. 9. İspat yükü................................................................................. V. 10. Sosyal güvenlik hukukunda kadın - erkek eşitliği...................... V. 11. İstihdamda kadın..................................................................... SONUÇ.........._........................................_...................................... KAYNAKLAR  |
