GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDEN GELİŞMİŞ ÜLKELERE NİTELİKLİ İŞGÜCÜ GÖÇÜ ve POLİTİKALAR TÜRK MÜHENDİSLERİNİN "BEYİN GÖÇÜ" ÜZERİNE BİR İNCELEME
İÇİNDEKİLERİÇİNDEKİLERGİRİŞ I.ULUSLARARASI GÖÇ HAREKETLERİ İÇİNDE NİTELİKLİ İŞGÜCÜ GÖÇÜNE YÖNELİ] KURAMSAL TARTIŞMALAR ve NİTELİKLİ İŞGÜCÜ GÖÇÜNÜN BELİRLEYİCİLERİ 1.1. Uluslararası Göç Hareketleri İçinde Nitelikli İşgücü Göçünün Tanımlanması 1 1.1.1 .Nitelikli İşgücü Göçünün Ölçülmesine İlişkin Metodolojik Zorluklar 1.1.2. Nitelikli İşgücü Göçü İçerisinde Yer Alan Farklı Meslek Grupları: Nitelikli işgücü Kimdir? 1.1.3. Nitelikli İşgücünün Özellikleri ve Önemi 1.1.4. Nitelikli İşgücünün Göçüne Yönelik Tanımlar ve Sınıflandırma Tartışmaları 1.1.4.1. Nitelikli İşgücü Göçünün Anlamına Yönelik Yaklaşımlar 1.1.4.2. Nitelikli İşgücü Göçüne Yönelik Tanımlar 1.2. Nitelikli İşgücü Göçünün Belirleyicilerine Yönelik Kuramsal Yaklaşımlar 1.2.1 .Mikro Düzey Yaklaşımlar 1.2.1.1.Neo-Klasik İktisadın Makro ve Mikro Kuramı 1.2.1.2.Yeni Ekonomi Kuramları 1.2.2.Makro Düzey Yaklaşımlar 1.2.2.1.İkili İşgücü Piyasası Teorisi 1.2.2.2. Dünya Sistemleri Kuramı 1.2.3.Orta Düzey Kuramsal Yaklaşımlar 1.2.3.1.Göç Sistemleri Kuramı 1.2.3.2.Kurumsal Yaklaşım 1.2.3.3.Kümülatif Nedensellik Kuramı 1.2.3.4.Ağ Teorileri 1.2.3.5.Yapısallaştırılmış Yaklaşım 1.2.4. Kuramsal Tartışmaların Değerlendirilmesi 1.3. Uluslararası Nitelikli İşgücü Göçünü Etkileyen Unsurlar 1.3.1. Yapısal Unsurlar 1.3.1.1. Eşit Olmayan Küresel Kalkınma 1.3.1.2. Bilgi Toplumuna Geçiş Sürecinde Değişen Üretim Biçimleri ve Nitelikli İşgücüne Olan Talep Artışı 1.3.1.3.Eğitim Sistemlerinin Uluslararası Düzlemde Yakınlaşma Eğilimleri 1.3.1.4. Ülkeler Arası Artan Kültürel ve Sosyal Yakınlaşma 1.3.1.5. Siyasal Belirleyiciler 1.3.2. Mesleksel Belirleyiciler 1.3.2.1.Niteliğe Uygun İstihdam Olanaklarının Yetersizliği ve Eğitimli Genç İşsizliği 1.3.2.2. Nitelikli İşgücünün Gelir Düzeyinin Göreli Düşüklüğü 1.3.2.3. Çalışma Ortamının Kurumsal Alt-Yapı Anlamında Yetersizliği ve İş İlişkilerinden Kaynaklı Sorunlar 1.3.2.4. AR-GE ve Yeniliğe Verilen Göreli Önemin Düşüklüğü 1.3.2.5. Meslek Sistemlerinin Uluslararası Hale Gelmesi 1.3.3. Bireysel Özellikler 1.3.3.1 .Yaş Unsuru 1.3.3.2. Cinsiyet Unsuru 1.3.3.3. Sosyo-ekonomik Özellikler ve Aile Sorumlulukları Arasında Farklılaşmalar 1.3.3.4. Meslek Deneyim ve Başarı Düzeyi 1.3.3.5. Toplumsal Bilince Karşı Bireyci Değerler 1.3.4. Kolaylaştırıcı Unsurlar 1.3.4.1. Çok Uluslu Şirketlerin İçsel İşgücü Piyasaları 1.3.4.2. Deniz Aşırı İstihdam Hizmetlerinin Artışı ve Özel İstihdam Kurumları 1.3.4.3. Uzman Ağlan ve Uluslararası Meslek Kuruluşlarına Üyelik II.ULUSLARARASI NİTELİKLİ İŞGÜCÜ GÖÇÜNÜN GELİŞİMİ ve ETKİLERİ 2.1. Uluslararası Göç Hareketleri İçinde Nitelikli İşgücü Göçünün Tarihsel Gelişimi 2.1.1. Uluslararası Göçün Klasik Dönemi 2.1.2. II.Dünya Savaşı Sonrası Modern Göç Dönemi 2.2. Uluslararası Nitelikli İşgücü Göçünün Günümüzde Ulaştığı Boyutlar ve Özellikleri 2.2.1 .Amerika Birleşik Devletleri 2.2.2.Kanada 2.2.3. Avustralya 2.2.4.îngiltere 2.2.5. AB Üyesi Ülkeler 2.3. Nitelikli İşgücü Göçünün Etkileri 2.3.1 .Nitelikli İşgücü Göçünün Etkilerine İlişkin Klasik Modeller 2.3.2.Güncel Modeller ve "Yararlı Beyin Göçü" 2.3.3.Nitelikli İşgücü Göçünün Göç Veren Ülkeler Açısından Etkileri 2.3.3.l.Olumsuz Etkiler 2.3.3.2.Olumlu Etkiler 2.3.3.2.1. Dövizler 2.3.3.2.. Nitelikli İşgücü Göçünün Geri Bildirim Etkileri: Geri Dönüşler ve Diasporatik Etkiler 2.3.4. Nitelikli Göçün Göç Alan Ülkeler Açısından Etkileri 2.3.4.1.Olumlu Etkiler 2.3.4.2.Olumsuz Etkiler 2.3.5. Küresel Etkiler 2.4. Nitelikli İşgücü Göçüne İlişkin Politikalar ve Güncel Yaklaşımlar 2.4.1.Nitelikli İşgücü Göçüne Yönelik Pasif Politikalar 2.4.1.1. Beyin Göçü Vergisi 2.4.1.2. Sınırlandırıcı Nitelikli Politikalar 2.4.1.3. Uluslararası Düzlemde Nitelikli Göç Akımlarının Düzenlenmesi 2.4.1 A. Uluslararası Göçmen İstihdamı ile Nitelikli Göçü Dengeleme 2.4.2. Nitelikli İşgücü Göçüne Yönelik Aktif Politikalar 2.4.2.1. Geriye Dönüş Politikaları: Tersine Beyin Göçü 2.4.2.2. Diaspora Etkilerini Değerlendirme 2.4.2.3. Eğitim Politikaları ile Göçü Önleme 2.4.2.4. Ekonomik Gelişme ile Göçü Önleme 2.4.3. Uluslararası Göç Politikaları 2.4.3.1.Gerçek Kişilerin Hareketine Yönelik Uluslararası Bir Düzenleme: GATS ve Bölgesel Anlaşmalar 2.4.3.2.Küresel İşbölümü Çerçevesinde Uluslararası Kuruluşların Nitelikli İşgücü Göçüne Yaklaşımları ve Nitelikli Göç Politikalarında Esnekleşme İÜ. TÜRKİYE'DEN NİTELİKLİ İŞGÜCÜ GÖÇÜ 3.1. Türkiye'den Nitelikli İşgücü Göçünün Tarihsel Gelişimi 3.1.1. Göçün Klasik Döneminde Osmanlı İmparatorluğu'ndan Göçler İçinde Nitelikli İşgücü Göçünün Yeri: 3.1.2. Cumhuriyet Dönemi Göçler İçinde Nitelikli Göç Akımları 3.1.2.1. Cumhuriyet'in Kuruluşundan II.Dünya Savaşı'na Kadar Olan Dönem 3.1.2.2. II.Dünya Savaşı Sonrası Dönem: Nitelikli Göç Akımlarının Hızlandığı Yıllar 3.2. Türkiye'den Nitelikli Göç Hareketlerinin Günümüzde Ulaştığı Boyutlar 3.3. Nitelikli İşgücü Göçüne İlişkin Yapılan Çalışmalar Çerçevesinde Nitelikli İşgücü Göçünün Belirleyicileri ve Etkileri 3.3.1. Tıp Doktorlarının Göçü 3.3.2. Mühendislerin Göçü 3.3.3. Doktoralı Bilim İnsanlarının Göçü 3.3.4. Yut Dışında Bulunan Türk Öğrencilerin Göç Potansiyelini Ölçmeye Yönelik Araştırmalar 3.3.5. Türkiye'den Nitelikli İşgücü Göçüne İlişkin Araştırmaların Genel Değerlendirilmesi 3.3.6. Nitelikli İşgücü Göçünün Ortaya Çıkardığı Etkiler 3.4. Nitelikli İşgücü Göçüne Yönelik Politika Yaklaşımlarının ve Programlarının Değerlendirilmesi 3.4.1. Kalkınma Planlarında Nitelikli İşgücü Göçü 3.4.2. Nitelikli İşgücü Göçüne İlişkin Uygulanan Program ve Faaliyetler 3.4.2.1. Yurt Dışındaki Yerleşik Uzmanlar Yolu ile Bilgi Transferi (TOKTEN Programı) 3.4.2.2. Tersine Beyin Göçüne Yönelik Çeşitli Faaliyetler 3.4.2.3. Yabancı Nitelikli Uzman İthali 3.4.2.4. Nitelikli Göçü Önleme Kapsamında Değerlendirilebilecek Faaliyetler 3.4.2.5. Nitelikli İşgücü Göçüne Yönelik Sivil Toplum Düzleminde Model Bir Uygulama: "Beyin Göçünden Beyin Gücüne" 3.5. Türkiye'de Mühendislik Alamnda İşgücü ve Çalışma Ortamının Durumu 3.5.1. Türkiye'de Mühendislerin İşgücü Piyasasındaki Yerleri ve Çalışma Koşullan 3.5.2. Türkiye'de Bilim ve Teknoloji Ortamına Bakış IV. TÜRK MÜHENDİSLERİN GÖÇ HAREKETLERİ ÜZERİNE İNCELEME 4.1. Araştırmanın Amacı 4.2. Araştırmanın Yöntemi ve Kısıtlılıklar 4.3. Bulguların Değerlendirilmesi 4.3.1. Demografik ve Sosyo-Ekonomik özellikler 4.3.2. Eğitim ve Göç İlişkisi 4.3.3. Göç Süreci 4.3.4. Göç Nedenleri 4.3.4.1, Türkiye'den Kaynaklı İtici Nedenler 4.3.4.2. Yerleşilen Ülkeden Kaynaklı Çekici Nedenler 4.3.5 .Yurt Dışındaki Çalışma Ortamının Değerlendirilmesi 4.3.5.1. Uzmanlık Alanları 4.3.5.2. Çalışılan Sektörler 4.3.5.3. Mesleksel Pozisyonları 4.3.5.4. Zaman Ayrılan Faaliyetler 4.3.5.5. Ücretlerin Göreli Durumu 4.3.5.6. Çalışma Ortamının Karşılaştırılması 4.3.5.7. İş İlişkilerinin Karşılaştırılması 4.3.5.8. Çalışma Yaşamında Ayrımcılık 4.3.5.9. Sosyal Güvence Durumu 4.3.6. Yurt Dışında Sosyal Yaşam 4.3.7. Yurt Dışında Yaşayan Mühendislerin Türkiye ve Türk Meslektaşları İle İlişkileri 4.3.7.1. Türkiye İle Olan Bağların Durumu 4.3.7.2. Türkiye'deki Mesleksel İlişkilerinin Durumu 4.3.7.3. Türkiye'de Gerçekleştirilen Çalışmalara Katılım Deneyimi 4.3.8. Geriye Dönmek Ya Da Dönmemek 4.3.9. Ülkelerin "Beyin Göçü Politikaları" na İlişkin Düşünceler 4.3.10. Türkiye'ye Destek Verme Yönündeki Düşünceler : "Nitelikli Göçten Dışsallık Sağlanabilir mi? " V. GENEL DEĞERLENDİRME ve ÖNERİLER KAYNAKÇA EKLER EK. 1. Uzman Ağları EK.2. Anket Formu EK.3. Alan Çalışmasına İlişkin Ayrıntılı Tablolar ÖZET ABSTRACT  |
