Türk İş Hukukunda Disiplin Cezaları
İÇİNDEKİLERKISALTMALAR. GİRİŞ...................TÜRK İŞ HUKUKUNDA DİSİPLİN CEZALARI İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BOLUM DİSİPLİN YETKİSİNİN VE DİSİPLİN CEZALARININ HUKUKİ NİTELİĞİ I-TÜRK İŞ HUKUKUNDA DİSİPLİN UYGULAMASININ TARİHİ GELİŞİMİ................................................................................................... 1-Dilaver Paşa Nizamnamesi.......................................................... 2-Borçlar Kanunundaki düzenleme............................................... 3-3008 sayılı İş Kanunu dönemi..................................................... 4-1475 sayılı İş Kanunundaki düzenleniş biçimi.......................... II-İŞ İLİŞKİSİNİN HUKUKSAL KAYNAĞI......................................... 1-Konuyla ilgili klasik tartışmalar.................................................. 2-İş ilişkisinin hukuksal kaynağını borç ilişkisiyle açıklayan görüş III-DİSİPLİN YETKİSİNİN VE DİSİPLİN CEZASININ HUKUKİ NİTELİĞİ........................................................ l -Örf ve adet hukuku ile açıklayan görüş..................................... 2- Kanuni Yetki Alanı görüşü....................................................... 3- Cezai Şart teorisi........................................................................ 4-Kural koyma teorisi..................................................................... 5-Disiplin yetkisinin sözleşme hukuku ile birleştirilmesi gereği............................................................................................... IV- TÜRK HUKUKUNDA DİSİPLİN YETKİSİNİN VE DİSİPLİN CEZALARININ HUKUKİ NİTELİĞİ.................................................. V- DİSİPLİN CEZALARININ HUKUKİ KAYNAKLARI................... 1- Kanundan doğan nedenler....................................................... 2- Toplu iş ilişkilerinden doğan kaynaklar.................................. 3-Toplu sözleşme dışındaki diğer objektif kural getirici kaynaklar....................... ................................................................. a-İşverenin yönetim hakkına dayanarak disiplin cezası uygulaması................................................................................ b- Hizmet sözleşmesi.............................................................. VI-BENZER HUKUKİ MÜESSESELERLE OLAN FARKI.............. 1- Disiplin cezalarının konusu......................................................... 2- Disiplin cezası ile ceza yaptırımı arasındaki farklar.................. 3- İdari disiplin cezalarından farklılığı............................................. 4- Disiplin cezasının cezai şarttan farklılığı.................................... 5- ülima ratio prensibi açısından disiplin cezalan ........................ MI- DİSİPLİN CEZASININ TEMEL ÖZELLİKLERİ......................... 1- Disiplin hükümlerinin önceden belirliliği.................................. a- Ferdi ya da kollektif sözleşmeler ile cezai şart getirilerek sınırlama.......................................................... b- Disiplin cezasının Anayasadan doğan sınırları içerisinde kalması.................................................................... aa- Eşitlik ilkesi (An. Y. m. 10).............................................. aaa- işçilerin kişisel davranışlarının düzenlenmesinde....... bbb- disiplin cezası verilmesinde.......................................... bb- Suçların ve cezaların zaman bakımından sınırlanmam (yasallığı )................................................................................. c- Disiplin normlarının hukuka uygunluğunun denetimi......... 2- Cezanın bireyselleştirilmesi ve hafifletici nedenler................... a- Genel olarak cezanın bireyselleştirilmesi kavramı................ b- İşçinin psikolojik durumunun disiplin cezasının bireyselleştirilmesine etkisi......................................................... aa- Genel olarak....................................................................... bb- Devamsızlık örneğinden hareketle işçinin psikolojik durumunun cezaya etkisi...................................... cc- Performans değerlendirmesinin davranış değerlendirmesine uyarlanması........................................ dd- Disiplin cezalarının uygulanmasında puanlama sistemi...................................................................................... c- Disiplinin sağlanmasında çağdaş yeni yaklaşımlar ve yeni öneriler.......................................................................................... aa- Cezalandırmanın analizi ve olumsuz sonuçlan.............. bb- Yeni bir yöntem önerisi.................................................... İKİNCİ BÖLÜM MEVZUATIMIZDA İŞYERİ DİSİPLİNİNİ İHLAL EDEN DAVRANIŞLAR VE DİSİPLİN CEZALARI İŞ KANUNDA DİSİPLİN CEZASI OLARAK DÜZENLENEN DAVRANIŞLAR. l- İş Kanunu m. 17'nin genel özellikleri.......................................... a- İş Kanununun 17. maddesinin disiplin cezası özelliği......... b- İş Kanununun 17. maddesinde sayılan hallerin sınırlı olup olmadığı sorunu................................................................... c- Disiplin cezasının işçinin hizmet sözleşmesini ihlaline değil işyeri düzeninin ihlaline dayanması gereği ............................... d- İş Kanununda belirtilen hallerin nispiliği ............................ 2- İş Kanunu m. 17'nin öngördüğü disiplin suçu oluşturan davranışlar.......................................................................................... a- İşçinin işvereni yanıltması....................................................... b- Şeref ve namusa dokunucu isnat ve eylemler....................... c- İşçinin yaşayış tarzının düzgün olmaması............................. d- İşverenin bir diğer işçisine sataşma..................................... e- Sarhoşluk ve alkol kullanma................................................. f- İşçinin doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışları............. g- İşçinin işyerinde işlenen bir suçtan dolayı hüküm giymesi......................................................................................... h- İzin almaksızın ve haklı bir nedene dayanmayan devamsızlık.................................................................................. aa- Hekim tarafından rapor verilmesi.................................. bb- Tutukluluk nedeniyle devamsızlık................................ cc- İşçilik haklarının yerine getirilmemesi üzerine devamsızlık............................................................................ ı- İşçinin yapmakla yükümlü bulunduğu görevler kendisine hatırlatıldığı halde yapmaması.................................................. aa- Hatırlatmanın hukuki niteliği........................................ bb- Hatırlatmaya (ihtarda bulunmaya) bağlı cezanın uygulanabilirliğinde ihtarın geçerlilik süresi...................... cc- Diğer disiplin araçlarının ihtar yerine geçip geçmeyeceği sorunu.............................................................................. dd- İlgili hükmün genel düzenleniş amacı hakkındaki kanaatimiz............................................................................. i- İşin güvenliğinin tehlikeye düşürülmesi.............................. j- İşçinin savsaması yüzünden işverenin malının kayba uğraması..................................................................................... 3- İK. m. 17'nin işçinin şüphe yaratan davranışları nedeniyle uygulanması ................................................................................... a- Şüpheli davranışın disiplin cezasına konu olup olamayacağı................................................................................ b- Şüpheli davranış nedeniyle fesih ....................................... II- DİĞER İŞ YASALARINDA DİSİPLİN CEZASI OLARAK DÜZENLENEN DAVRANIŞLAR.............................................. l- Deniz İş Kanunu............................................................ 2- Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkındaki Kanun............................... 3- Yasa dışı grev halinde işyeri disiplininin ihlali......................... II- DİSİPLİN CEZASI OLARAK ÖNGÖRÜLEN YAPTIRIMLAR..... 1- Uyarma ........................................................................................ 2- Kınama......................................................................................... 3- Para cezalan................................................................................. a- Ücret kesintisi cezasının hukuki kaynaklan ve belirlilik ilkesi............................................................................................. b- Ücret kesintisi cezasına tabi ücret kavramı......................... c- Ücret kesintisi cezasının miktar bakımından sınırlanması................................................................................. d- İşçiye bildirme yükümlülüğü................................................ e- Ücret kesintisi ceza paralarının kullanımı........................... f- Ücretten kesme cezasının diğer yaptırımlarla birleşmesi.. 4- Yükselmenin durdurulması...................................................... 5- Hizmet sözleşmesinin askıya alınması cezası.......................... 6- Ücretten indirim cezası.............................................................. 7- Rütbe indirimi (tenzili rütbe).................................................... a- Rütbe indirimi cezasının sınırları......................................... b- Rütbe indirimi cezasının ücrete etkisi................................. c- Rütbe indirimi cezası ve fesih hakkı..................................... 8- Yer değiştirme............................................................................. 9- Hizmet sözleşmesinin feshi...................................................... a- Bir disiplin cezası olarak fesih............................................. b- Toplu iş sözleşmesi özerkliği içerisinde fesih hakkının sınırlanması................................................................................. aa- Yasal düzenleme ve doktrinin değerlendirmesi........... bb- Görüşlerin değerlendirilmesi ve kanaatimiz................ cc- Yargı tav uygulaması........................................................ c- Uygulamada toplu iş sözleşmeleri ile fesih hakkının düzenlenmesi.............................................................................. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM DİSİPLİN CEZASI UYGULAMASI VE YARGISAL DENETİMİ I- DİSİPLİN CEZASININ TARAELARI................................................. II- DİSİPLİN CEZASININ UYGULAMA ALANI................................. III- DİSİPLİN CEZASININ UYGULANMASINA İLİŞKİN USUL KURALLARI............................................................................................ 1- Disiplin cezası prosedürünün özellikleri.................................. 2- Disiplin cezasını gerektiren haklı nedenin varlığı.................... 3- Disiplin cezası kararının görüşülmesi....................................... a- Kınanan davranışın kanıtlanması.......................................... b- İşçinin savunma hakkı........................................................... 4- Disiplin cezası kararının alınması ve tebliği............................. a- Kararın alınması bakımından süre sınırlaması.................... b- Cezanın işçiye tebliği............................................................. IV- DİSİPLİN CEZASİNDA YÖNETİME KATILMA VE DİSİPLİN KURULU UYGULAMASI....................................................................... 1- Alman hukukunda işyeri kurulları............................................. 2- Türk iş hukukunda disiplin kurulları........................................ a- İşyeri disiplin kurulunun hukuksal niteliği.......................... b- Disiplin kurullarının yapısı................................................... c- Disiplin kurulunda soruşturma............................................ aa- Soruşturmanın başlaması............................................... bb- Soruşturma usulü........................................................... cc- Cezaların hafifletilmesi.................................................. d- Merkez disiplin kurulu.......................................................... e- İşyeri dışı kurullar.................................................................. V- DİSİPLİN CEZASI KARARLARINA KARŞI İTİRAZ YOLLARI.... 1- Bir üst makama itiraz ya da yargı yoluna başvurma.................. 2- Yargısal denetimin temel konulan............................................ a- Olayın meydana gelmesi açısından denetim........................ b- İşverenin güven duygusunun ve işyeri düzeninin bozulduğu olgusunun denetimi...................................... c- Cezanın işçinin kişiliğine uygunluğunun denetimi............ d- Olay ile ceza arasındaki oransallığın denetimi.................... e- Cezanın ortadan kaldırılması................................................ f- Aynı olay için birden fazla cezanın uygulanmasın önlenmesi.................................................................................... VI- UYUŞMAZLIĞIN HAKEME GÖTÜRÜLMESİ............................. 1- Amerikan hukuk sistemi ve bu sistemin etkileri..................... 2- Türk hukukunda hakeme başvurma........................................ SONUÇ....................................................................................................... ZUSAMMENFASSUNG......................................................................... YARARLANILAN KAYNAKLAR.............................................................  |
