İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ EL KİTABI

Kitap : İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ EL KİTABI

Yazar : * Hacer Tuna

Dil : Türkçe

Bölüm : Sağlık-Güvenlik-Çevre

Yayın Yeri : Ankara

Yayın Tarihi : Temmuz 1999

Yayıncı : Türk Harb-İş Sendikası

Tür : Kitap

Kitap No : 1301

İÇİNDEKİLER

İÇİNDEKİLER
I-GiRiŞ
II- ÇALIŞMA ORTAMI VE RiSKLER
1- KiMYASAL MADDELER
• Soru: Kimyasal madde nedir?
• Soru: Niçin bir kimyasal maddenin kod ismi vardır? işçilerin kod adını bildikleri kimyasal maddelerin bilimsel adlarını bilme hakları var mıdır?
• Soru: Kimyasal maddeler insanları nasıl etkiler?
• Soru: insanlar kimyasal maddelere nasıl maruz kalırlar
• Soru: Kimyasal maddeler vücuda girdiğinde ortaya çıkabilecek zararlar nelerdir?
• Soru: Kimyasal maddeler insan vücudunda zararlara nasıl yol açar?
• Soru: Kimyasal maddelerin kullanıldığı zaman zarar
vermeyecek güvenli bir dozu var mıdır? M.A K. değer nedir?
2- ALLERJlLER ve TAHRiŞ
• Soru: Kimyasal maddeye maruz kalan herkes aynı tepkileri gösterir mi?
• Soru: Allerjik reaksiyon çeşitleri nelerdir?
• Soru: işçi kimyasal bir maddeye karşı nasıl allerjik ve/veya duyarlı hale gelir?
• Soru: Allerjinin işaret ve belirtileri nelerdir?
• Soru: işyerinde bir kimyasal maddeye karşı allerjımiz olduğunu nasıl anlarız?
• Soru: Hangi maddeler tahrişe ve allerjik tepkilere yol açar?
• Soru: işçiler allerjik tepkilerden ve tahrişlerden kaçınmak
için ne yapabilirler?
• Soru : Allerjik tepkiler için hangi tedavi
yöntemi uygulanmalıdır?
3- ÜREMEYE iLiŞKiN ZARARLAR
• Soru: Çalışanların cinsel davranışlarında ne tür
değişiklikler olabilir?
• Soru: Üreme sistemiyle ilgili ne tür sorunlar
ortaya çıkabilir?
• Soru: Neden hamileliğin ilk sekiz haftası bu zararlar
yönünden önem taşır?
• Soru: Çalışan kadınlarda oluşabilecek anormal
hamilelik ve doğum bozuklukları nelerdir?
• Soru: Kalıtımsal mutasyon riskleri nelerdir?
• Soru: Bir işçi iş koşullarının ve belirli bir kimyasal
maddenin cinsel hayatına ve üreme yeteneğine
zarar verdiğini nasıl anlayabilir?
• Soru: Kimyasallara maruz kalan kadın işçiler,
bebeklerini emzirirken de onlara süt yoluyla kimyasal
maddeleri aktarabilirler mi?
• Soru: işçinin cinsel yaşamına ve sağlıklı çocuk yapma
yeteneğine yöneten çalışma tehlikelerini önlemek
için neler yapılabilir?
4- KANSER
• Soru: Sanayi de kullanılan ve kansere neden olan
maddelere kimler daha çok maruz kalır?
• Soru: Kansere neler yolaçar ve tedavisi var mıdır?
• Soru: Herşey kansere yolaçar mı; açmazsa
kansere yolaçan kaç kimyasal madde vardır?
• Soru: Bütün kimyasal maddeler, kansere yol açıp
açmadıkları konusunda yeterince test edilmiş midir?
• Soru: Kimyasal maddeler nasıl test edilir,
testler güvenilir midir ve hayvanlar üzerindeki araştırmalar
insanlar üzerinde geçerli midir?
• Soru: insanlarda hangi kimyasal maddelerin kansere
yolaçtığına ilişkin neden çok az somut kanıt vardır?
• Soru: Kansere yolaçan maddeler, vücuda nasıl girer?
• Soru: Kansere neden olan maddelere maruz
kalmanın güvenilir dozu var mıdır?
• Soru: işyerinde kansere yol açan maddelerin
kullanılması zorunlu mudur?
• Soru: işyerinde kanser riski nasıl önlenebilir?
• Soru: işyerinde kansere neden olan maddelere maruz kalmayı önlemek için hangi adımlar atılabilir?
• Soru: işçinin kansere yakalanıp yakalanmadığını hangi tıbbi testler saptayabilir?
5- GÖZ ZARARLARI
• Soru: işçiler arasında hangi tür göz sorunları yaygın
• Soru: TV monitörlerinin gözlere zararları nelerdir?
• Soru: Gözle ilgili kazalarda ilk yardım nasıl yapılır?
6- GÜRÜLTÜ
• Soru: Gürültü işçinin sağlığını nasıl etkiler?
• Soru: Gürültünün güvenlik sınırı (Eşik Değeri) nedir?
• Soru: Gürültü nasıl kontrol edilebilir ve işitme kaybı nasıl önlenebilir?
• Soru: Gürültü ölçümü nasıl ve hangi aletlerle yapılmalıdır?
7- STRES
• Soru: Stres nedir?
• Soru: Neler strese neden olur?
• Soru: Stres nasıl yok edilebilir?
III- RİSKLERİN ÖNLENMESİ
1- İŞYERİNDE TEHLİKELERİN KONTROLÜ
• Soru: Genel olarak tehlike kontrol yöntemleri nelerdir?
• Soru: Eliminasyon nedir, nasıl yapılır?
• Soru: izolasyon nedir?
• Soru: Etiket ve işaretleme gerekli midir?
2- BİLGİLENME ve EĞiTiM
• Soru: Işyerinizde tutulabilecek temel bilgi dökümanları nelerdir?
• Soru: işyeri planları nedir; nerelerde kullanılır?
• Soru: Sağlık ve güvenlik konusundaki işletme politikaları nerelerde kullanılır?
• Soru: iş profilleri nedir, nerelerde kullanılır?
• Soru: Üretim şemaları nedir, nerelerde kullanılır?
• Soru: Kimyasal ve radyoaktif madde kayıtları nedir. nerelerde kullanılır?
• Soru: Makina ve ekipman kayıtları nedir, nerelerde kullanılır?
• Soru: Malzeme güvenlik bilgi formları nedir, nerelerde kullanılır?

• Soru: ISlG komiteleri malzeme güvenlik bilgi formlarını nasıl edinebilir?
• Soru: Malzeme güvenlik bilgi formları güvenilir midir?
3- iŞYERi SAĞLIK BiRiMiNDE GÖREV ALACAK HEKiM VE DiĞER SAĞLIK PERSONELİ
• Soru: Hangi işyerleri hekimi çalıştırmak zorundadır?
• Soru: 50'den az işçi çalıştıran işyerlerinde işveren hekim bulundurmak zorunda mıdır?
• Soru: Kimler işyeri hekimi olabilir?
• Soru: işyeri hekimlerinin atanması için nasıl bir prosedür izlenmelidir?
• Soru: işyeri hekimi işyerinde poliklinik hizmeti yapabilir mi?
• Soru: Viziteye çıkmak isteyen işçiye, işyeri hekimi vizite kağıdı vermek zorunda mıdır?
• Soru: işyeri hekimi işyerinde ne kadar süre ile çalışmalıdır? işyerinde kaç hekim çalışacağını nasıl hesaplarız?
• Soru: işyeri hekimlerinin işyerlerindeki görevi nedir?
• Soru: işyeri sağlık birimlerinde hekimlerden başka hangi sağlık elemanları bulunmalıdır?
4- İLKYARDIM
• Soru: ilkyardım görevlilerinin eğitimi hangi konuları içermelidir?
• Soru: ilkyardım araçları nelerdir?
• Soru: Yasalarımız, ilkyardım ve ilk müdahale konusunda ne gibi ilkeler getirilmiştir?
• Soru: işçinin üzerinde bulunması gereken ilkyardım malzemeleri nelerdir?
• Soru: işyerlerinde bulundurulması gereken ilkyardım ve ilk müdahele malzemeleri nelerdir?
• Soru: Yasalarımızda, işyerinde ambulans bulundurma zorunluluğunu getiren bir hüküm var mıdır?
• Soru: işyerlerinde ilkyardım ve ilk müdahaleleri yapmak için ne tür bir yer bulunmalıdır?
IV- KURUMLAŞMA
İŞYERİNDE İŞÇİ SAĞLIĞI ve İŞ GÜVENLİĞİ
ORGANiZASYONU
• Soru: işyeri işçi sağlığı ve iş güvenliği kurulu nedir, hangi işyerlerinde kurulur?
• Soru: işçi sağlığı ve iş güvenliği kurulunun çalışma usulü nedir?
• Soru: Kurul kimlerden oluşur?
Kurula katılan işçi temsilcilerinin sayısı artırılabilir mi?
• Soru: Kurulun görevleri nelerdir?
• Soru: işçi temsilcileri kurulu toplantıya çağırabilir mı?
• Soru: Kurulda görev almayan işçiler ISlG kurulunca sorunlarını doğrudan iletebilir mi?
• Soru: Aynı işverene bağlı birden çok kurul arasında işbirliği nasıl sağlanacaktır?
• Soru: işyerinde işçi sağlığı ve iş güvenliği kurulunu kurdurmak için ne yapmak gereklidir?
• Soru: işveren kurul kararlarına uymak zorunda mıdır?
• Soru: işyerinde ISlG Kurulu kurmaktan kaçınan veya kurup da çalışmasına engel olan işverene uygulanacak cezai yaptırım nedir?
• Soru: Cezayı vermeye yetkili kurum neresidir ve bu cezanın uygulanması için ne yapılmalıdır?
• Soru: 50'den az işçi çalıştıran küçük işyerlerinde işçi sağlığı ve iş güvenliğine ilişkin olarak sendika temsilcisi ne yapabilir?
• Soru: işyerinde işçi sağlığı ve iş güvenliğinden sorumlu olan kişiler kimlerdir?
V- HAKLAR VE YÜKÜMLÜLÜKLER
1- YASALARIMIZDA iŞÇiNiN SAĞLIK ve GÜVENLiĞi iÇiN YAPILAN IŞDÜZENLEMELERl Çalışma Süreleri
• Soru: Yasalarımızda işçinin çalışması gereken süreler nelerdir?
• Soru: Yasalarımıza göre bir işçi işyerinde ne kadar süre fazla çalışabilir?
• Soru: Ülkemizde sağlık kuralları bakımından daha az çalışılması gereken işler hangileridir ve bu işlerde çalışma kaç saat olmalıdır?
• Soru: Çalışma süresi tüzükle sınırlanan bu işlerde fazla çalışma yapmak mümkün müdür?
• Soru: Bu işlerde çalışan işçiler, tüzükte belirtilen sürelerde çalıştıktan sonra, geri kalan çalışma süresini daha az tehlikeli işlerde çalışarak tamamlayabilir mi? Ara dinlenme süreleri
• Soru: işçilere çalışma sürelerinin aralarında ne kadar süre ile dinlenme izni verilebilir? Gece çalışma süreleri
• Soru: Gece çalışması nedir ve ne kadar sürer? Çalışma yaşı ve çalıştırma yasakları
• Soru: Ülkemizde en az çalıştırılma yaşı nedir?
• Soru: Çocukların okula gittiği süreler çalışma süresinden sayılır mı?
• Soru: Hangi işlerde çocuk çalıştırılması yasaktır?
• Soru: Kadın işçiler hangi işlerde çalıştırılamaz?
2- İŞ KAZASI GEÇiREN YA DA MESLEK HASTALIĞINA YAKALANAN iŞÇiYE SOSYAL SİGORTALAR YASASI GEREĞiNCE SAĞLANAN HAKLAR
• Soru: iş kazası nedir?
• Soru: Meslek hastalığı nedir?
• Soru: işçi meslek hastalığına yakalandığını hangi yollarla kanıtlayabilir? Sağlık yardımları
• Soru: işçi iş kazası geçirdiğinde veya meslek
hastalığına yakalandığında SSK tarafından kendisine sağlanan sağlık yardımları nelerdir?
• Soru: SSK sağlık yardımlarını yapmak için hangi
koşulları aramaktadır?
• Soru: işçiler SSK'nın yardımlarından ne kadar
süreyle yararlanabilir?
• Soru: iş kazası geçirmiş ya da meslek hastalığına
yakalanmış işçi SSK'dan önce başka bir sağlık kuruluşunda
tedavi artma alınmış ise SSK burada yapılan masrafları
öder mi?
• Soru: iş kazası geçirmiş ya da meslek hastalığına
yakalanmış ve kendisine ömür boyu gelir bağlanmış işçinin
aynı hastalık nedeniyle yeniden tedavisi mümkün müdür?
• Soru: SSK hastaneleri dışında işçiyi tedavi edebilecek diğer
kurumlar ve hekimler işçiye nasıl duyurulur?
• Soru: iş kazası geçirdiğinizde işveren sizi taksiyle özel bir
hastaneye götürse ve gereken tüm sağlık yardımlarını
yaptırsa harcadığı parayı SSK'dan geri alabilir mi?
Geçici Işgöremezlik ödeneği
• Soru: Geçici iş göremezlik ödeneği nedir ve kimlere verilir?
. Soru: Geçici iş göremezlik ödeneği nasıl hesaplanır?
• Soru: Geçici iş göremezlik ödeneği ne zaman
ve nereden alınır?
• Soru: işçi aynı anda birden çok geçici işgöremezlik
ödeneği almayı hak ederse kendisine ödeme hangi
miktarda yapılacaktır?
• Soru: Geçici iş göremezlik süresine rastlayan ulusal bayram,
genel tatil ve hafta tatillerinde işçiye kurumca
ödeme yapılacak mıdır?
Sürekli işgöremezlik ödeneği
• Soru: Sürekli işgöremezlik ödeneği nedir ve türleri nelerdir?
Soru: işçinin meslekte kazanma gücünün azalma oranı
nasıl hesaplanır?
Soru: Meslekte kazanma gücündeki kayıp oranının
belirlenmesi için işçinin başvurusu gerekli midir?
Soru: SSK tarafından belirlenen meslekte kazanma
gücünde de azalma oranına itiraz etmek mümkün müdür?
Bu itiraz nereye ve ne kadar sürede yapılmalıdır?
Soru: Sürekli işgöremezlik geliri almakta olan bir
işçinin aynı nedenle yeniden muayenesi mümkün müdür?
Sigortalı bu muayeneyi nasıl ister?
Soru: işçinin meslekte kazanma gücünde azalma
oranı sonradan artarsa, işçinin geliri de iş kazası
tarihinden itibaren artar mı?
Soru: işçi SSK'nın istediği kontrol muayenesini yaptırmaz
veya geciktirerek yaptırırsa gelirine etkisi olur mu?
Soru: Sürekli işgöremezlik geliri nasıl hesaplanır?
Soru: işçi bu iş kazası ya da meslek hastalığı nedeniyle
sürekli bir başkasının yardımına ihtiyaç duyar durumuna
gelirse, gelirinde artış olur mu? işçinin başkasının
yardımına ihtiyaç duyduğu neye göre saptanır?
Soru: iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte
kazanma gücünü kaybedip de bir işyerinde çalışan işçinin
yeniden iş kazasına uğraması veya yeni bir meslek
hastalığına yakalanması halinde geliri nasıl hesaplanır?
Soru: işçi ömrü boyunca kendisine ay ay ödenecek
sürekli işgöremezlik gelirinin tamamının bir defada kendisine
ödenmesini isteyebilir mi? Bunun koşulları nelerdir?
Soru: işçi yaşarken sürekli işgöremezlik gelirinin peşin olarak
ödenmesini istemediyse öldüğünde ailesi sürekli işgöremezlik
gelirinin sermayeye çevrilerek kendilerine ödenmesini
isteyebilir mi?
Soru: iş kazası ve/veya meslek hastalığı nedeniyle işçinin
kendisine geçici ya da sürekli işgöremezlik geliri bağlanmasını
SSK'dan isteyebilmesi için belli bir süre var mıdır?
Soru: SSK'nın işçiye bağladığı gelirde herhangi bir
aksaklık olduğunda işçi buna itiraz edebilir mi?
Bu itiraz nereye ve ne kadar sürede yapılmalıdır?
Soru: Sürekli veya geçici işgöremezlik ödenekleri
hangi hallerde işçiye ödenmez ya da diğer bir deyişte
iş kazası veya meslek hastalığı halinde işçinin
yükümlülükleri nelerdir?
Soru: işçi iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle
sürekli işgöremezlik geliri almaktayken malulen ya da
normal bir şekilde emekli olursa hem sürekli işgöremezlik
Protez araç ve gereçlerinin sağlanması,
onarılması, yenilenmesi
Soru: Protez nedir? Hangi hallerde sigortalıya protez verilir?
Protezlerin kullanım süresi nedir?
Soru: işçi kendisine protez takılması veya protezin
yenilenmesi ve onarılması için ne yapmalıdır?
Gereken durumlarda işçinin yurt içinde başka
yere gönderilmesi
Soru: SSK işçinin bulunduğu yerde işçiye gerekli tedaviyi
sağlayamaz ya da protez takamazsa onu yurt içinde başka
yerlere gönderebilir mi? Bunun koşulları nelerdir?
Soru: Bu tür gezilerde işçinin yanında refaketçı bulunması
mümkün müdür? SSK refakatçiye ödemede bulunur mu?
Soru: işçinin herhangi bir nedenle kendi isteği veya
itirazı sonucunda başka yerlere muayeneye veya tedaviye
gitmesi durumunda kendisine ve yanında bulunan
refakatçilere SSK ödemede bulunur mu?
işçinin tedavi amacıyla yurt dışına gönderilmesi
Soru: iş kazası geçiren veya meslek hastalığına
yakalanan işçiyi SSK, tedavi olmak üzere yurt dışına
gönderebilir mi?
Soru: işçi kendisi hakkında verilen ve yurt dışında
tedavi görmesine ya da yanında refakatçi olmasına
gerek olmadığını belirten rapora itiraz edebilir mi?
Soru: işçinin yurtdışında tedavi edilmesi gerektiğini
SSK sağlık kuruluşları dışındaki kuruluşların belirlemesi
mümkün müdür?
iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle işçi
yaşamını kaybettiğinde hak sahiplerine sağlanacak
yardımlar
Cenaze masrafı karşılığı verilmesi
Soru: iş kazası veya meslek hastalığı sonucu yaşamını
kaybeden işçinin hak sahiplerine cenaze yardımı
verilmesinin koşulları nelerdir7
işçinin hak sahiplerine gelir bağlanması
Soru: iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle
yaşamını kaybeden işçinin yakınlarına bağlanacak
gelirin miktarı nedir?
Soru: iş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölen
işçinin eşine ya da çocuklarına ödenen gelirde
indirim yapılabilir mi?
Soru: işçi sağken geçirdiği iş kazası veya meslek
hastalığı nedeniyle sürekli işgöremezlik geliri almayı haketmiş
ve bu hakkını da peşin olarak bir defada almışsa ölümünde
eşine ve çocuklarına gelir bağlanır mı7
işçinin emekli olabilme hakkı
• Soru: iş kazası geçiren veya meslek hastalığına
yakalanan işçi hangi hallerde emekli olabilir?
• Soru: işçinin malullük sigortasından emekli olabilmesi
için hangi koşullar gereklidir?
• Soru: Malulen emekli olacak işçiye bağlanacak gelir nedir?
• Soru: işçi malulen emekli olabilmek için yazılı başvuruda
bulunmak zorunda mıdır? Malulen emeklilik geliri işçiye ne
zaman bağlanacaktır?
• Soru: işçi maluliyet aylığı alırken bu gelirinin azalma
ya da artması mümkün müdür?
Bu gelir hangi hallerde kesilir?
• Soru: işçi SSK tarafından yapılan kontrol muayenesi
çağrısına uymazsa bunun yaptırımı ne olur?
• Soru: iş kazası geçiren veya mesleki hastalığına yakalanan işçinin malulen emeklilik dışında emekli olabilme hakkı var mıdır?
• Soru: Yaşlılık aylığı nasıl hesaplanır?
• Soru: Yaşlılık aylığının başlangıç tarihi nedir?
• Soru: SSK tarafından verilen yardımlar haczedilebilir mi?
3- MADDl VE MANEVi TAZMiNAT iSTEMLERi
• Soru: iş kazası ya da meslek hastalığı sonucu
beden bütünlüğü ihlal olan işçi, hangi zararlarının tazmin edilmesini isteyebilir?
• Soru: Zararın tazmininde hangi unsurlar gözönüne alınır?
• Soru: iş kazası veya meslek hastalığından yaşamını kaybeden işçi için kimler tazminat davası açabilir?
• Soru: Destekten yoksun kalan kişi açacağı davada neler isteyebilir?
• Soru: iş kazası nedeniyle maddi-manevi tazminat davalarında zaman aşımı süresi nedir?
4- SAĞLIĞI BOZULAN iŞÇiNiN İŞ GÜVENCESi
• Soru: işçiye iş sözleşmesini derhal feshetme olanağı veren sağlık nedenleri nelerdir?
• Soru: işveren hangi sağlık nedenleriyle işçinin iş akdini bildirimsiz; yani sadece kıdem tazminatını ödeyerek feshedebilir?
• Soru: işçi ve işveren fesih yetkilerini hangi sürelerde kullanmalıdır?
• Soru: iş kazası geçirmiş, meslek hastalığına yakalanmış, hastalanmış, hamile kalmış ya da doğum yapmış işçilerin istirahat ha'lindeyken iş akdinin feshedilmesi mümkün müdür?
5- İŞYERİNDE SAKAT iŞÇi ÇALIŞTIRMA ZORUNLULUĞU
• Soru: Sakat kime denir?
• Soru: Hangi işyerleri sakat işçi çalıştırmakla yükümlüdür?
Bu işyerlerinde çalışması gereken sakatların oranı
nedir, nasıl hesaplanır?
• Soru: işçi, sakat çalıştırmaya ilişkin hükümlerden
yararlanabilmek için ne yapmalıdır?
• Soru: Belirlenen çalışma gücünde azalma oranına
itiraz edilebilir mi?
• Soru: işyerlerinde sakat işçi çalıştırılması için
nasıl bir prosedür izlenmelidir?
• Soru: Sakat işçilerin işe alınmasında işverenin uygulamak
zorunda olduğu bir tercih sırası var mıdır?
• Soru: işyerinde çalışırken malul kalarak işyerinden ayrılan
işçi sonradan iyileşirse işyerine geri dönebilir mı?
• Soru: Sakat işçiler işyerlerinde hangi işlerde çalıştırılabilir?
• Soru: Sakat işçilerin rehabilitasyon hizmetleri
nasıl yürütülecektir?
VI- DENETLEME ve YAPTIRIMLAR
1- DENETLEME
2- iŞÇi SAĞLIĞI ve İŞ GÜVENÜĞl ÖNLEMLERiNİ YERiNE
GETİRMEYEN İŞVERENLERE UYGULANACAK
YAPTIRIMLAR
• Soru: işçi sağlığı ve iş güvenliği önlemlerini almayan
işverenlere verilecek para cezaları nelerdir?
• Soru: işçi sağlığı ve iş güvenliği önlemlerine uymayan
işverenler için Türk Ceza Kanunu'nda
yeralan cezalar nelerdir?
• Soru: işçi sağlığı ve iş güvenliği önlemlerine
uymayan işverenlere verilecek idari cezalar nelerdir?
KAYNAKLAR