İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ EL KİTABI
İÇİNDEKİLERİÇİNDEKİLERI-GiRiŞ II- ÇALIŞMA ORTAMI VE RiSKLER 1- KiMYASAL MADDELER • Soru: Kimyasal madde nedir? • Soru: Niçin bir kimyasal maddenin kod ismi vardır? işçilerin kod adını bildikleri kimyasal maddelerin bilimsel adlarını bilme hakları var mıdır? • Soru: Kimyasal maddeler insanları nasıl etkiler? • Soru: insanlar kimyasal maddelere nasıl maruz kalırlar • Soru: Kimyasal maddeler vücuda girdiğinde ortaya çıkabilecek zararlar nelerdir? • Soru: Kimyasal maddeler insan vücudunda zararlara nasıl yol açar? • Soru: Kimyasal maddelerin kullanıldığı zaman zarar vermeyecek güvenli bir dozu var mıdır? M.A K. değer nedir? 2- ALLERJlLER ve TAHRiŞ • Soru: Kimyasal maddeye maruz kalan herkes aynı tepkileri gösterir mi? • Soru: Allerjik reaksiyon çeşitleri nelerdir? • Soru: işçi kimyasal bir maddeye karşı nasıl allerjik ve/veya duyarlı hale gelir? • Soru: Allerjinin işaret ve belirtileri nelerdir? • Soru: işyerinde bir kimyasal maddeye karşı allerjımiz olduğunu nasıl anlarız? • Soru: Hangi maddeler tahrişe ve allerjik tepkilere yol açar? • Soru: işçiler allerjik tepkilerden ve tahrişlerden kaçınmak için ne yapabilirler? • Soru : Allerjik tepkiler için hangi tedavi yöntemi uygulanmalıdır? 3- ÜREMEYE iLiŞKiN ZARARLAR • Soru: Çalışanların cinsel davranışlarında ne tür değişiklikler olabilir? • Soru: Üreme sistemiyle ilgili ne tür sorunlar ortaya çıkabilir? • Soru: Neden hamileliğin ilk sekiz haftası bu zararlar yönünden önem taşır? • Soru: Çalışan kadınlarda oluşabilecek anormal hamilelik ve doğum bozuklukları nelerdir? • Soru: Kalıtımsal mutasyon riskleri nelerdir? • Soru: Bir işçi iş koşullarının ve belirli bir kimyasal maddenin cinsel hayatına ve üreme yeteneğine zarar verdiğini nasıl anlayabilir? • Soru: Kimyasallara maruz kalan kadın işçiler, bebeklerini emzirirken de onlara süt yoluyla kimyasal maddeleri aktarabilirler mi? • Soru: işçinin cinsel yaşamına ve sağlıklı çocuk yapma yeteneğine yöneten çalışma tehlikelerini önlemek için neler yapılabilir? 4- KANSER • Soru: Sanayi de kullanılan ve kansere neden olan maddelere kimler daha çok maruz kalır? • Soru: Kansere neler yolaçar ve tedavisi var mıdır? • Soru: Herşey kansere yolaçar mı; açmazsa kansere yolaçan kaç kimyasal madde vardır? • Soru: Bütün kimyasal maddeler, kansere yol açıp açmadıkları konusunda yeterince test edilmiş midir? • Soru: Kimyasal maddeler nasıl test edilir, testler güvenilir midir ve hayvanlar üzerindeki araştırmalar insanlar üzerinde geçerli midir? • Soru: insanlarda hangi kimyasal maddelerin kansere yolaçtığına ilişkin neden çok az somut kanıt vardır? • Soru: Kansere yolaçan maddeler, vücuda nasıl girer? • Soru: Kansere neden olan maddelere maruz kalmanın güvenilir dozu var mıdır? • Soru: işyerinde kansere yol açan maddelerin kullanılması zorunlu mudur? • Soru: işyerinde kanser riski nasıl önlenebilir? • Soru: işyerinde kansere neden olan maddelere maruz kalmayı önlemek için hangi adımlar atılabilir? • Soru: işçinin kansere yakalanıp yakalanmadığını hangi tıbbi testler saptayabilir? 5- GÖZ ZARARLARI • Soru: işçiler arasında hangi tür göz sorunları yaygın • Soru: TV monitörlerinin gözlere zararları nelerdir? • Soru: Gözle ilgili kazalarda ilk yardım nasıl yapılır? 6- GÜRÜLTÜ • Soru: Gürültü işçinin sağlığını nasıl etkiler? • Soru: Gürültünün güvenlik sınırı (Eşik Değeri) nedir? • Soru: Gürültü nasıl kontrol edilebilir ve işitme kaybı nasıl önlenebilir? • Soru: Gürültü ölçümü nasıl ve hangi aletlerle yapılmalıdır? 7- STRES • Soru: Stres nedir? • Soru: Neler strese neden olur? • Soru: Stres nasıl yok edilebilir? III- RİSKLERİN ÖNLENMESİ 1- İŞYERİNDE TEHLİKELERİN KONTROLÜ • Soru: Genel olarak tehlike kontrol yöntemleri nelerdir? • Soru: Eliminasyon nedir, nasıl yapılır? • Soru: izolasyon nedir? • Soru: Etiket ve işaretleme gerekli midir? 2- BİLGİLENME ve EĞiTiM • Soru: Işyerinizde tutulabilecek temel bilgi dökümanları nelerdir? • Soru: işyeri planları nedir; nerelerde kullanılır? • Soru: Sağlık ve güvenlik konusundaki işletme politikaları nerelerde kullanılır? • Soru: iş profilleri nedir, nerelerde kullanılır? • Soru: Üretim şemaları nedir, nerelerde kullanılır? • Soru: Kimyasal ve radyoaktif madde kayıtları nedir. nerelerde kullanılır? • Soru: Makina ve ekipman kayıtları nedir, nerelerde kullanılır? • Soru: Malzeme güvenlik bilgi formları nedir, nerelerde kullanılır? • Soru: ISlG komiteleri malzeme güvenlik bilgi formlarını nasıl edinebilir? • Soru: Malzeme güvenlik bilgi formları güvenilir midir? 3- iŞYERi SAĞLIK BiRiMiNDE GÖREV ALACAK HEKiM VE DiĞER SAĞLIK PERSONELİ • Soru: Hangi işyerleri hekimi çalıştırmak zorundadır? • Soru: 50'den az işçi çalıştıran işyerlerinde işveren hekim bulundurmak zorunda mıdır? • Soru: Kimler işyeri hekimi olabilir? • Soru: işyeri hekimlerinin atanması için nasıl bir prosedür izlenmelidir? • Soru: işyeri hekimi işyerinde poliklinik hizmeti yapabilir mi? • Soru: Viziteye çıkmak isteyen işçiye, işyeri hekimi vizite kağıdı vermek zorunda mıdır? • Soru: işyeri hekimi işyerinde ne kadar süre ile çalışmalıdır? işyerinde kaç hekim çalışacağını nasıl hesaplarız? • Soru: işyeri hekimlerinin işyerlerindeki görevi nedir? • Soru: işyeri sağlık birimlerinde hekimlerden başka hangi sağlık elemanları bulunmalıdır? 4- İLKYARDIM • Soru: ilkyardım görevlilerinin eğitimi hangi konuları içermelidir? • Soru: ilkyardım araçları nelerdir? • Soru: Yasalarımız, ilkyardım ve ilk müdahale konusunda ne gibi ilkeler getirilmiştir? • Soru: işçinin üzerinde bulunması gereken ilkyardım malzemeleri nelerdir? • Soru: işyerlerinde bulundurulması gereken ilkyardım ve ilk müdahele malzemeleri nelerdir? • Soru: Yasalarımızda, işyerinde ambulans bulundurma zorunluluğunu getiren bir hüküm var mıdır? • Soru: işyerlerinde ilkyardım ve ilk müdahaleleri yapmak için ne tür bir yer bulunmalıdır? IV- KURUMLAŞMA İŞYERİNDE İŞÇİ SAĞLIĞI ve İŞ GÜVENLİĞİ ORGANiZASYONU • Soru: işyeri işçi sağlığı ve iş güvenliği kurulu nedir, hangi işyerlerinde kurulur? • Soru: işçi sağlığı ve iş güvenliği kurulunun çalışma usulü nedir? • Soru: Kurul kimlerden oluşur? Kurula katılan işçi temsilcilerinin sayısı artırılabilir mi? • Soru: Kurulun görevleri nelerdir? • Soru: işçi temsilcileri kurulu toplantıya çağırabilir mı? • Soru: Kurulda görev almayan işçiler ISlG kurulunca sorunlarını doğrudan iletebilir mi? • Soru: Aynı işverene bağlı birden çok kurul arasında işbirliği nasıl sağlanacaktır? • Soru: işyerinde işçi sağlığı ve iş güvenliği kurulunu kurdurmak için ne yapmak gereklidir? • Soru: işveren kurul kararlarına uymak zorunda mıdır? • Soru: işyerinde ISlG Kurulu kurmaktan kaçınan veya kurup da çalışmasına engel olan işverene uygulanacak cezai yaptırım nedir? • Soru: Cezayı vermeye yetkili kurum neresidir ve bu cezanın uygulanması için ne yapılmalıdır? • Soru: 50'den az işçi çalıştıran küçük işyerlerinde işçi sağlığı ve iş güvenliğine ilişkin olarak sendika temsilcisi ne yapabilir? • Soru: işyerinde işçi sağlığı ve iş güvenliğinden sorumlu olan kişiler kimlerdir? V- HAKLAR VE YÜKÜMLÜLÜKLER 1- YASALARIMIZDA iŞÇiNiN SAĞLIK ve GÜVENLiĞi iÇiN YAPILAN IŞDÜZENLEMELERl Çalışma Süreleri • Soru: Yasalarımızda işçinin çalışması gereken süreler nelerdir? • Soru: Yasalarımıza göre bir işçi işyerinde ne kadar süre fazla çalışabilir? • Soru: Ülkemizde sağlık kuralları bakımından daha az çalışılması gereken işler hangileridir ve bu işlerde çalışma kaç saat olmalıdır? • Soru: Çalışma süresi tüzükle sınırlanan bu işlerde fazla çalışma yapmak mümkün müdür? • Soru: Bu işlerde çalışan işçiler, tüzükte belirtilen sürelerde çalıştıktan sonra, geri kalan çalışma süresini daha az tehlikeli işlerde çalışarak tamamlayabilir mi? Ara dinlenme süreleri • Soru: işçilere çalışma sürelerinin aralarında ne kadar süre ile dinlenme izni verilebilir? Gece çalışma süreleri • Soru: Gece çalışması nedir ve ne kadar sürer? Çalışma yaşı ve çalıştırma yasakları • Soru: Ülkemizde en az çalıştırılma yaşı nedir? • Soru: Çocukların okula gittiği süreler çalışma süresinden sayılır mı? • Soru: Hangi işlerde çocuk çalıştırılması yasaktır? • Soru: Kadın işçiler hangi işlerde çalıştırılamaz? 2- İŞ KAZASI GEÇiREN YA DA MESLEK HASTALIĞINA YAKALANAN iŞÇiYE SOSYAL SİGORTALAR YASASI GEREĞiNCE SAĞLANAN HAKLAR • Soru: iş kazası nedir? • Soru: Meslek hastalığı nedir? • Soru: işçi meslek hastalığına yakalandığını hangi yollarla kanıtlayabilir? Sağlık yardımları • Soru: işçi iş kazası geçirdiğinde veya meslek hastalığına yakalandığında SSK tarafından kendisine sağlanan sağlık yardımları nelerdir? • Soru: SSK sağlık yardımlarını yapmak için hangi koşulları aramaktadır? • Soru: işçiler SSK'nın yardımlarından ne kadar süreyle yararlanabilir? • Soru: iş kazası geçirmiş ya da meslek hastalığına yakalanmış işçi SSK'dan önce başka bir sağlık kuruluşunda tedavi artma alınmış ise SSK burada yapılan masrafları öder mi? • Soru: iş kazası geçirmiş ya da meslek hastalığına yakalanmış ve kendisine ömür boyu gelir bağlanmış işçinin aynı hastalık nedeniyle yeniden tedavisi mümkün müdür? • Soru: SSK hastaneleri dışında işçiyi tedavi edebilecek diğer kurumlar ve hekimler işçiye nasıl duyurulur? • Soru: iş kazası geçirdiğinizde işveren sizi taksiyle özel bir hastaneye götürse ve gereken tüm sağlık yardımlarını yaptırsa harcadığı parayı SSK'dan geri alabilir mi? Geçici Işgöremezlik ödeneği • Soru: Geçici iş göremezlik ödeneği nedir ve kimlere verilir? . Soru: Geçici iş göremezlik ödeneği nasıl hesaplanır? • Soru: Geçici iş göremezlik ödeneği ne zaman ve nereden alınır? • Soru: işçi aynı anda birden çok geçici işgöremezlik ödeneği almayı hak ederse kendisine ödeme hangi miktarda yapılacaktır? • Soru: Geçici iş göremezlik süresine rastlayan ulusal bayram, genel tatil ve hafta tatillerinde işçiye kurumca ödeme yapılacak mıdır? Sürekli işgöremezlik ödeneği • Soru: Sürekli işgöremezlik ödeneği nedir ve türleri nelerdir? Soru: işçinin meslekte kazanma gücünün azalma oranı nasıl hesaplanır? Soru: Meslekte kazanma gücündeki kayıp oranının belirlenmesi için işçinin başvurusu gerekli midir? Soru: SSK tarafından belirlenen meslekte kazanma gücünde de azalma oranına itiraz etmek mümkün müdür? Bu itiraz nereye ve ne kadar sürede yapılmalıdır? Soru: Sürekli işgöremezlik geliri almakta olan bir işçinin aynı nedenle yeniden muayenesi mümkün müdür? Sigortalı bu muayeneyi nasıl ister? Soru: işçinin meslekte kazanma gücünde azalma oranı sonradan artarsa, işçinin geliri de iş kazası tarihinden itibaren artar mı? Soru: işçi SSK'nın istediği kontrol muayenesini yaptırmaz veya geciktirerek yaptırırsa gelirine etkisi olur mu? Soru: Sürekli işgöremezlik geliri nasıl hesaplanır? Soru: işçi bu iş kazası ya da meslek hastalığı nedeniyle sürekli bir başkasının yardımına ihtiyaç duyar durumuna gelirse, gelirinde artış olur mu? işçinin başkasının yardımına ihtiyaç duyduğu neye göre saptanır? Soru: iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünü kaybedip de bir işyerinde çalışan işçinin yeniden iş kazasına uğraması veya yeni bir meslek hastalığına yakalanması halinde geliri nasıl hesaplanır? Soru: işçi ömrü boyunca kendisine ay ay ödenecek sürekli işgöremezlik gelirinin tamamının bir defada kendisine ödenmesini isteyebilir mi? Bunun koşulları nelerdir? Soru: işçi yaşarken sürekli işgöremezlik gelirinin peşin olarak ödenmesini istemediyse öldüğünde ailesi sürekli işgöremezlik gelirinin sermayeye çevrilerek kendilerine ödenmesini isteyebilir mi? Soru: iş kazası ve/veya meslek hastalığı nedeniyle işçinin kendisine geçici ya da sürekli işgöremezlik geliri bağlanmasını SSK'dan isteyebilmesi için belli bir süre var mıdır? Soru: SSK'nın işçiye bağladığı gelirde herhangi bir aksaklık olduğunda işçi buna itiraz edebilir mi? Bu itiraz nereye ve ne kadar sürede yapılmalıdır? Soru: Sürekli veya geçici işgöremezlik ödenekleri hangi hallerde işçiye ödenmez ya da diğer bir deyişte iş kazası veya meslek hastalığı halinde işçinin yükümlülükleri nelerdir? Soru: işçi iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle sürekli işgöremezlik geliri almaktayken malulen ya da normal bir şekilde emekli olursa hem sürekli işgöremezlik Protez araç ve gereçlerinin sağlanması, onarılması, yenilenmesi Soru: Protez nedir? Hangi hallerde sigortalıya protez verilir? Protezlerin kullanım süresi nedir? Soru: işçi kendisine protez takılması veya protezin yenilenmesi ve onarılması için ne yapmalıdır? Gereken durumlarda işçinin yurt içinde başka yere gönderilmesi Soru: SSK işçinin bulunduğu yerde işçiye gerekli tedaviyi sağlayamaz ya da protez takamazsa onu yurt içinde başka yerlere gönderebilir mi? Bunun koşulları nelerdir? Soru: Bu tür gezilerde işçinin yanında refaketçı bulunması mümkün müdür? SSK refakatçiye ödemede bulunur mu? Soru: işçinin herhangi bir nedenle kendi isteği veya itirazı sonucunda başka yerlere muayeneye veya tedaviye gitmesi durumunda kendisine ve yanında bulunan refakatçilere SSK ödemede bulunur mu? işçinin tedavi amacıyla yurt dışına gönderilmesi Soru: iş kazası geçiren veya meslek hastalığına yakalanan işçiyi SSK, tedavi olmak üzere yurt dışına gönderebilir mi? Soru: işçi kendisi hakkında verilen ve yurt dışında tedavi görmesine ya da yanında refakatçi olmasına gerek olmadığını belirten rapora itiraz edebilir mi? Soru: işçinin yurtdışında tedavi edilmesi gerektiğini SSK sağlık kuruluşları dışındaki kuruluşların belirlemesi mümkün müdür? iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle işçi yaşamını kaybettiğinde hak sahiplerine sağlanacak yardımlar Cenaze masrafı karşılığı verilmesi Soru: iş kazası veya meslek hastalığı sonucu yaşamını kaybeden işçinin hak sahiplerine cenaze yardımı verilmesinin koşulları nelerdir7 işçinin hak sahiplerine gelir bağlanması Soru: iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle yaşamını kaybeden işçinin yakınlarına bağlanacak gelirin miktarı nedir? Soru: iş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölen işçinin eşine ya da çocuklarına ödenen gelirde indirim yapılabilir mi? Soru: işçi sağken geçirdiği iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle sürekli işgöremezlik geliri almayı haketmiş ve bu hakkını da peşin olarak bir defada almışsa ölümünde eşine ve çocuklarına gelir bağlanır mı7 işçinin emekli olabilme hakkı • Soru: iş kazası geçiren veya meslek hastalığına yakalanan işçi hangi hallerde emekli olabilir? • Soru: işçinin malullük sigortasından emekli olabilmesi için hangi koşullar gereklidir? • Soru: Malulen emekli olacak işçiye bağlanacak gelir nedir? • Soru: işçi malulen emekli olabilmek için yazılı başvuruda bulunmak zorunda mıdır? Malulen emeklilik geliri işçiye ne zaman bağlanacaktır? • Soru: işçi maluliyet aylığı alırken bu gelirinin azalma ya da artması mümkün müdür? Bu gelir hangi hallerde kesilir? • Soru: işçi SSK tarafından yapılan kontrol muayenesi çağrısına uymazsa bunun yaptırımı ne olur? • Soru: iş kazası geçiren veya mesleki hastalığına yakalanan işçinin malulen emeklilik dışında emekli olabilme hakkı var mıdır? • Soru: Yaşlılık aylığı nasıl hesaplanır? • Soru: Yaşlılık aylığının başlangıç tarihi nedir? • Soru: SSK tarafından verilen yardımlar haczedilebilir mi? 3- MADDl VE MANEVi TAZMiNAT iSTEMLERi • Soru: iş kazası ya da meslek hastalığı sonucu beden bütünlüğü ihlal olan işçi, hangi zararlarının tazmin edilmesini isteyebilir? • Soru: Zararın tazmininde hangi unsurlar gözönüne alınır? • Soru: iş kazası veya meslek hastalığından yaşamını kaybeden işçi için kimler tazminat davası açabilir? • Soru: Destekten yoksun kalan kişi açacağı davada neler isteyebilir? • Soru: iş kazası nedeniyle maddi-manevi tazminat davalarında zaman aşımı süresi nedir? 4- SAĞLIĞI BOZULAN iŞÇiNiN İŞ GÜVENCESi • Soru: işçiye iş sözleşmesini derhal feshetme olanağı veren sağlık nedenleri nelerdir? • Soru: işveren hangi sağlık nedenleriyle işçinin iş akdini bildirimsiz; yani sadece kıdem tazminatını ödeyerek feshedebilir? • Soru: işçi ve işveren fesih yetkilerini hangi sürelerde kullanmalıdır? • Soru: iş kazası geçirmiş, meslek hastalığına yakalanmış, hastalanmış, hamile kalmış ya da doğum yapmış işçilerin istirahat ha'lindeyken iş akdinin feshedilmesi mümkün müdür? 5- İŞYERİNDE SAKAT iŞÇi ÇALIŞTIRMA ZORUNLULUĞU • Soru: Sakat kime denir? • Soru: Hangi işyerleri sakat işçi çalıştırmakla yükümlüdür? Bu işyerlerinde çalışması gereken sakatların oranı nedir, nasıl hesaplanır? • Soru: işçi, sakat çalıştırmaya ilişkin hükümlerden yararlanabilmek için ne yapmalıdır? • Soru: Belirlenen çalışma gücünde azalma oranına itiraz edilebilir mi? • Soru: işyerlerinde sakat işçi çalıştırılması için nasıl bir prosedür izlenmelidir? • Soru: Sakat işçilerin işe alınmasında işverenin uygulamak zorunda olduğu bir tercih sırası var mıdır? • Soru: işyerinde çalışırken malul kalarak işyerinden ayrılan işçi sonradan iyileşirse işyerine geri dönebilir mı? • Soru: Sakat işçiler işyerlerinde hangi işlerde çalıştırılabilir? • Soru: Sakat işçilerin rehabilitasyon hizmetleri nasıl yürütülecektir? VI- DENETLEME ve YAPTIRIMLAR 1- DENETLEME 2- iŞÇi SAĞLIĞI ve İŞ GÜVENÜĞl ÖNLEMLERiNİ YERiNE GETİRMEYEN İŞVERENLERE UYGULANACAK YAPTIRIMLAR • Soru: işçi sağlığı ve iş güvenliği önlemlerini almayan işverenlere verilecek para cezaları nelerdir? • Soru: işçi sağlığı ve iş güvenliği önlemlerine uymayan işverenler için Türk Ceza Kanunu'nda yeralan cezalar nelerdir? • Soru: işçi sağlığı ve iş güvenliği önlemlerine uymayan işverenlere verilecek idari cezalar nelerdir? KAYNAKLAR  |
