Toplumsal Ekonomi - Çalışma Ekonomisi
İÇİNDEKİLERÖNSÖZ.......... ..GİRİŞ Birinci Kısım İşçilerin Geliri ve İstihdam Sorunu Birinci Bölüm Ücret I. ÜCRETİN TANIMI, NİTELİĞİ, ÖNEMİ VE EKONOMİK YAŞANTIDAKİ YERİ .. 1. Ücretin Tanımı ve Niteliği 2. Ücretin Önemi .. 3. Ücretin Ekonomik Yaşantıdaki Yeri II. ÜCRET KURAMLARI.... 1. Klasik Doğal Ücret Kuramı.......41 2. Ücret Fonu Kuramı......43 3. Sosyalist Düşüncede Ücret. .......47 4. Marjinal Verimlilik Kuramı. .......48 5. Pazarlık Kuramı....52 III. ÜCRET POLİTİKASI......54 l. Ülkelerin Gelişme Düzeylerine ve Ekonomik Sistemlerine Göre Ücret Politikaları .......57 A. Tam İstihdam Koşullarında Gelişmiş Ülkelerin Ücret Politikaları....57 Toplumsal Ekonomi B. Planlı Ekonomiler İçinde Ücret Politikası 61 C. Gelişen Ekonomiler İçinde Ücret Politikası ....62 2. Ücret Politikasının Çeşitli Görünümleri..64 A. Düşük Ücret Politikası ..64 B. Yüksek Ücret Politikası.:.....66 C. Satınalma Gücü Politikası....68 3. Ücret ve Ulusal Gelir...69 V. ÜCRET SİSTEMLERİ.....71 1. Zaman Öğesine Dayanan Ücret Sistemi..72 2. Verimlilik Öğesine Dayanan Ücret Sistemi ...73 A. Parça Başına Ücret.74 B. Prim Sistemleri ...75 a. Halsey Sistemi ..75 b. Rowan Sistemi..76 c. Taylor Sistemi...76 ç. Gantt Sistemi.....77 d. Emerson Sistemi ......78 e. Kâra Katılma.....78 f. Oynak Ücret Sistemi 80 V. ENAZ ÜCRET ...81 1. Enaz Ücret Anlamı ......82 2. Enaz Ücretin Saptanması Yöntemleri .....84 A. Serbest ve Kişisel Bağıt Yolu ....84 B. Toplu Pazarlık Yolu......85 C. Sanayi Yarkurulları Yolu......_....86 Ç. Hakem Kurulları Yolu ..87 D. Ulusal Enaz Ücretler.....87 3. Enaz Ücretlerin Saptanmasında Temel Ölçüler ....88 A. İşçilerin Gereksinimleri......88 B. Sanayide Ödenmekte Olan Ücretlere Göre Saptanan Enaz Ücret.....90 C. Sanayiin Ödeme Gücüne Göre Enaz Ücret .....90 VI. ENAZ ÜCRET SAPTAMALARININ ETKİLERİ....91 1. Gelişmeye Etkisi ..91 2. İstihdam Üzerine Etkisi......93 3. Gelirin Bölüşümü Üzerindeki Etkileri ...... VII. ÜCRETLER VE VERiMLiLiK ...... 1. Verimliliğin Tanımı ve Ölçülmesi ..... 2. Verimliliği Arttırmanın Koşulları ve Araçları VIII. TÜRKİYE'DE ÜCRETLER...... 1. Türkiye'nin Bir Ücret Politikası Var mı? . 2. Ücretlerin Genel Durumu..... 3. Enaz Ücretler... A. Mevzuatın Gelişimi (1936-1971) a. 1951 Yönetmeliğinin Temel İlkeleri..... b. Enaz Ücret Komisyonları. B. Bugünkü Durum ..... a. Mevzuat b. Uygulama.... İkinci Bölüm İşsizlik ve İşsizlikle Savaşım I. İŞSİZLİĞİN TANIMI..... II. SANAYİLEŞMİŞ EKONOMİLER İÇİNDE İŞSİZLİĞİN NEDENLERİ.... 1. Klasik Kuram ...... 2. Ekonomsal Dalgalanmalar Kuramı. 3. Toplam İstem Kuramı III. İŞSİZLİĞİN TÜRLERİ.. 1. Sanayileşmiş Ülkelerde Görülen İşsizlik Türleri . 2. Geri Kalmış Ülkelerde İşsizlik Türleri.. IV. TAM ÇALIŞTIRMA-TAM İSTİHDAM... 1. Tam Çalıştırmanın Anlamı 2. İşsizliğin Nedenleri ve Tam Çalıştırmanın Sağlanmasının Engelleri'.., A. Donatım Yetersizliğinden Doğan İşsizlik...... B. Ekonomik Yapının Özelliklerinden Doğan İşsizlik.... C. Toplam İstemin Yetersizliğinden ve İstikrarsızlığından Doğan İşsizlik.... Ç. Emek Piyasasının İyi Örgütlenmemesinden Doğan İşsizlik...... 14 3. Tam Çalıştırmayı Sağlamaya Yönelik Önlemler 14 A. Tam Çalıştırmayı Sağlamaya Yönelik Ulusal Önlemler... 14 B. Tam Çalıştırmayı Sağlamaya Yönelik Uluslararası Önlemler. 15 4. Yeni Bunalım (1973 Sonrası)..15 GERİ KALMIŞ ÜLKELERE ÖZGÜ İŞSİZLİK VE BU ÜLKELERDEKİ İŞSİZLİKLE SAVAŞIM ......15 1. Geri Kalmış Ülke Deyiminin Anlamı ...15 2. Az Gelişmiş Ülkelerde Karşılaşılan İşsizliğin Niteliği ve Bu Ülkelerdeki İşsizliğin Türleri ......15 A. Mevsim İşsizliği ..16 B. Süreğen Fazla Nüfus...16 3. Az Gelişmiş Ülkelerdeki İşsizliğe Karşı Alınması Gerekli Önlemler16 A. Mevsim İşsizliğine Karşı Gerekli Önlemler.. 16 a. Tarımsal Sanayiin Geliştirilmesi. 16 b. Bayındırlık İşleri ....16 c. Çeşitli Tarım ...16 B. Fazla Nüfusa Karşı Alınabilir Önlemler.16 a. İç Yerleşim...... 16 b. Sanayileşme ....16 C. Az Gelişmiş Ülkelerde Çeşitli Çalıştırma Sorunlarına Bir Çözüm Olmak Üzere Toprak Reformu... 4. Ana Üretim Kesimlerinde İşsizlikle Savaşım ..... 5. Sanayileşme ve Teknolojik İşsizlik TÜRKİYE'DE İŞSİZLİK...... 1. Kimi Yapılar ve Politikalar.....11 A. Ekonomik Yapı.... B. Nüfus Yapısı . C. Bugünkü Ekonomik Durum ve Politikalar.... 2. İşsizlik.. A. İşsizliğin Soyutlan B. B. l§sizlikle Savajim Politikalan ..... C. Oteki Politikalar...... 3. Kimi Oncriler. VII. DI§ARIYA GlDi$LER-YABANCI ULKELERE DONUK ISTlHDAM POLiTIKALARI 1. Ball Avrupa'daki Tiirk i§cileri vc Go^iin Tarihsel Geli§imi... A. Bati Avrupa'daki Türk İşçileri ..... B. G69tin Tarihsel Gelijimi 2. Go^lerin Nedcnleri A. ijgiicii Gbndcren Ulkcler Bakimmdan ...... a. Niifus ve ijsizlik ......; b. Ekonomik Ncdcnlcr.. c. Meslckscl Alanda Yeni Tckniklere Ula§ma Istcgi..... B. ijgiicii Isteyen Ulkcler Bakimmdan ... a. Ekonominin tjgiicii Gcreksinimi ... b. Ucuz Emekgiicii . c. Agir. Tchlikcli ve Yerli ijgiicuniin ilgi Gostermcdigi i§ler..... 9. Yabanci ijgiiciinun Sagladigi Ba§ka Yararli 3. Yabanci i§9ilerc tlijkin Yeni Politikalar.. A. Yabanci ijcilerc, Ozellikle Tiirk ijgilerinc Doniik Olumsuz Tcpkiler ....'. B. Yeni Politikalar Ikinci Kisim Toplu Diizeyde I§9i ve i§veren Ili§kil Birinci Boliim Dogu§u ve Sosyo-Ekonomik i§levleri A?isindan Sendikacilik I. OGRETILERDE SENDlKACILIK 1. Liberal Ogrcti. 12 Toplumsal Ekoııomi 2. Sosyalist Öğreti 3. Demokrasici Sosyalist öğreti II. SENDİKACILIĞIN DOĞUŞ NEDENLERi.. III. DEĞİŞEN SENDİKACILIK...... IV. SENDİKA VE ÜCRET DÜZEYİ ..... 1. Girişimciler Tarafından Sağlanan Kârın Yükseklik Derecesi..... 2. Ücret Düzeyinin İşsizlikle İlişkisi A. İkame İlkesi... ... B. Mal İsteminin Esnekliği... İkinci Bölüm Türkiye'de Sendikacılık Hareketi I. SENDİKACILIK, HAREKETİN TARİHSEL GELİŞİMİ. 1. Cumhuriyetten Önce . 2. Cumhuriyetten Sonra. 3. Bugünkü Durum . II. HUKUKSAL ORTAM VE DURUM . l. Hukuksal Durum-Kişisel Haklar Açısından. A. Sendika Özgürlüğünün Sendikaya Katılma-Olumlu Yanı . B. Bir Sendikaya Katılma Özgürlüğünün Korunması.... a. İşe Alınma Bakımından ...... b. İşin Devamı Bakımından .... c. İşten Çıkarılma Bakımından...... C. Sendika Dışı Kalma Özgürlüğü...... a. Bir Sendikaya Üye Olmama ya da Bir Sendikadan Ayrılma Özgürlüğünün Zedelenmesi... b. Bir Toplu Sözleşme Gereğince Yalnız Sendikalı İşçilerin İşe Alınması. c. Anayasal Güvenceler... 2. Devlet ve Sendika Özgürlüğü ... A. Sendika Kurma Özgürlüğü ...... a. Uluslararası Ölçü ..... b. Ülkemizdeki Durum. B. Federasyon ve Konfederasyon Kurma Özgürlüğü , C. Sendikalann Kendi Çalışmalarını Düzenleme Hakkı. a. Çalışma Alanı... b. Siyasal Faaliyetler... c. Sendikalann Denetimi... ç. Mali Yardım..... d. Sendikaların Faaliyetten Alıkonulmaları, Kapatılmaları, Yönetim Kuruluna İşten Elçektirme ve Seçimlerin Bozulması.. e. Uluslararası Kuruluşlara Katılma Hakkı.... III. TÜRK SENDİKACILIĞININ YAPISI l. Sendika Tipleri.... A. İşyeri ve İşkolu Sendikaları B. Federasyonlar. C. Konfederasyonlar.. Üçüncü Bölüm Toplu Pazarlık ve Toplu İş Sözleşmesi I. TOPLU PAZARLIĞIN TANIMI, DOĞUŞU, GELİŞİMİ VE NİTELİĞİ.... 1. Toplu Pazarlığın Tanımı.. 2. Toplu Pazarlığın Doğuşu ve Gelişimi.. 3. Toplu Pazarlığın Niteliği. A. Toplu Pazarlığın Felsefesi B. Sendika Özgürlüğü.... H. TOPLU PAZARLIĞIN DÜZENLENMESİ.... 1. Taraflar A. İşçiler Yönünden. a. Anlaşma Yolu ile Belirleme b. Yasa Yolu ile Belirleme...... B. İşveren Yönünden..... 14 Toplumsal Ekonomi 2. Toplu Pazarlığın Kapsamı A. Bir veya Birkaç İşyeri Bakımından . B. işkolu Bakımından...... C. Ulusal Düzeyde Toplu Pazarlık III. TOPLU PAZARLIĞIN KONULARI. IV. TOPLU PAZARLIĞIN EKONOMİK VE SOSYAL YAŞANTIYA ETKİLERİ..... 1. Toplu Pazarlık ve Ücretler ...... A. Gerileme-Durgunluk Dönemlerinde Toplu Pazarlık.. B. Gönenç Döneminde Toplu Pazarlık. C. Toplu Pazarlıkta Başka Etkenler .... 2. Toplu Pazarlık ve Enflasyon .. 3. Toplu Pazarlık ve Gelir Politikası.. 4. Toplu Pazarlık Düzeninin Sağladığı Genel Yararlar. A. Toplu Pazarlık Düzeninin Ekonomik Yararları... B. Toplu Pazarlık ve Sosyal Barış C. Toplu Pazarlığın Çeşitli Sonuçlan .. 5. Toplu Pazarlığın Bazı Genel Koşulları 6. Toplu Pazarlık ve Devlet. V. GELİŞEN ÜLKELERDE TOPLU PAZARLIK..... VI. TÜRKİYE'DE TOPLU PAZARLIK.. 1. 1961 Öncesi 2. 1961 Anayasası Sonrası .. 3. Yeni Anayasadan (1982) Sonraki Düzenlemeler...... Dördüncü Bölüm Grev Hakkı I. GREVİN TANIMI.. II. GREVİN NEDENLERİ VE GREV TÜRLERİ 1. Ekonomsal-Sosyal Nedenler... A. Bunalım Dönemleri'... B. Refah Dönemleri.. 2. Genel Grevlcr-Siyasal Nedenler.... A. Ekonomik ve Sosyal Amaçlı Genel Grevler. B. Siyasal Amaçlı Gejıel Grevler. içindekiler C. Hak Uyuşmazlıklarından Kaynaklanan Grevler. 3. Grev Türleri...... A. Yasal ve Yasal Olmayan Grevler .. B. Genişlik Ölçüsüne Göre... C. Yaygınlık Ölçüsüne Göre Ç. İzlenen Amaçlara Göre...... .... D. Yapılma Yöntemlerine Göre... E. Kullanılan Yöntemlere Göre...:...... III. GREV REJİMLERİ...... 1. Yasaklama. 2. Tanıma ve Düzenleme.... IV. GREV HAKKININ SINIRLARI...... 1. Kamu İşlerinde Grev Sınırlamaları..... 2. Memurların Durumları... V. GREVİN SONUÇLARI...... 1. Grev İş Bağılına Son Verir.... 2. Grev İş Bağılının Yürürlüğünü Askıda Bırakır. VI. TÜRKİYE'DE GREV HAKKI.. 1. Tarihsel Olgular 2. Yeni Dönem.... A. Anayasadaki Düzenleme B. Yeni Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Yasasındaki Düzenlemeler.... a. Grevin Tanımı ve Grev Kararı. b. Kanuni Grev, Kanun Dışı Grev ...... c. Grev Yasaklan ve Erteleme..... ç. Grevin Sonuçlan. 3. Ücret Hakkı ..... Beşinci Bölüm Toplu İş Uyuşmazlıkları ve Çözüm Yollan I. İŞ UYUŞMAZLIKLARININ TÜRLERİ..... II. İŞ UYUŞMAZLIKLARININ KOTARILMASI. 1. Uzlaştırmanın Tanımı ve Niteliği..... A. Uzlaştırmada Uygulanan Yöntem...... B.' Uzlaştırmanın Türleri.... C. Taraflar .. 2. Tahkim . A. Tahkimin Tanımı ve Niteliği .... B. Tahkimin Türleri.. C. Tahkimde İzlenen Yöntem Ç. Taraflar .. ÜLKEMİZDEKİ REJIM 1. Önceki Düzenleme .... A. İl Hakem Kurulları...... B. Yüksek Hakem Kurulu ...... 2. 1960 Sonrası A. Uzlaştırma..... a. Uzlaştırma Kurulu.. b. Uzlaştırma Toplantısı.... c. Uzlaştırma Sonrası . B. İstisnai Uzlaşürma ...... C. Tahkim... a. İl Hakem Kurulu.... b. Yüksek Hakem Kurulu . c. Hakem Kararlarının Hukuksal Niteliği..... 3. Yeni Dönem (1980 Sonrası).... A. Kendine Özgü Bir Dönem . B. Yeni Dönem.. a. Arabuluculuk... b. Barışçı Yollarla Çözüm..:... c. Özel Hakem ve Resmi Arabulucu...... Üçüncü Kısım Sosyal Güvenlik ve Türk Sistemi Birinci Bölüm Sosyal Güvenlik I. SOS Y AL GÜVENLİĞİN TANIMI, KÖKENİ VE EREKLERİ l. Sosyal Güvenliğin Tanımı 18 Toplumsal Ekonomi a. Hastalık Sigortasının Finansmanı... b. Sağlık Yardımları c. Ödenekler..... B.Sakatlık Sigortası..... a. Sakatlık Sigortasının Finansmanı... b. Ödenekler..... C. Yaşlılık Sigortası ..... a. Finansman .... b. Yaşlılık Yaşı...... c. Öteki Koşulları.... ç. Yaşlılık Ödeneği Ç. Aile Başının Ölümü. 3. Sosyo-Ekonomik Riskler..... A. İşsizlik. a. Finansman.... b. Ödenekler... H. Aile Ödenekleri a. Finansman... b. Ödeneklerin Miktarı.. IV. SOSYAL GÜVENLİĞİN FİNANSMANI... 1. Finansman İlkeleri. A. Üçlü Sistem...... a. İşçilerin Katılma Nedenleri..... b. İşverenlerin Katılma Nedenleri ...... c. Devletin Katılma Nedenleri .... B. Vergi Yolu İle Finansman Sistemi..... C. Primlerin Niteliği .... Ç. Tek ve Çok Prim Yöntemi .... D. Vergi ile Finansmanın Ekonomik Anlamı. 2. Mali Yükün Kuşaklar Arasında Dağılımı A. Dağıtım Yöntemi.... a. Dağıtım Yönteminin Yararları b. Dağıtım Yönteminin Sakıncaları... B. Biriktirim Yöntemi . 3. Sosyal Güvenlik Fonlarının Yatırım İlkeleri.. A. Güvenlik .. 20 Toplumsal Ekonomi B. Sosyal Sigortalar Kurumunun Organları..... a. Genel Müdürlük... b. Yönetim Kurulu ... c. Genel Kurul... IV. BAĞIMSIZ ÇALIŞANLARIN SOSYAL GÜVENLİĞİ VE BAĞ-KUR'UN KURULUŞU..... 1. Bağ-Kur'un Doğuşu. 2. Bağ-Kur'un Kuruluşu ..... 3. Bağ-Kur'un Kapsamına Girenler... 4. Finansman . V. KAMU GÖREVLİLERİNİN SOSYAL GÜVENLİĞİ 1. Sağlanan Haklar A. Emekli Aylığı...... B. Toptan Ödeme .... C. Kesenek İadesi.... Ç. Sakatlık Aylığı.... D. Dul ve Yetim Aylığı.. E. Evlenme İkramiyesi ... F. Ölüm Yardımı ..... G. Sağlık Yardımı.... 2. Sandığın Gelirleri..... A. Sigortalı İştirakçiler ... B. Sigortalıyı Çalıştıran Kamu Kuruluşları (Kurumları).. 3. Sandığın Organları... A. Genel Kurul. B. Müdürler Kurulu. C. Genci Müdürlük. Ç. Sağlık Kurulu...... içindekiler Dördüncü Kısım İşçilerin Yönetime Katılmaları Birinci Bölüm Yönetime Katılmanın Tarihsel Oluşumu ve Genel İlkeleri I. AMAÇLAR VE TANIM....:. 1. Amaçlar...... A. Siyasal-Sosyal Amaçlar .... B. Ekonomik Amaçlar. C. Moral Amaçlar.... 2. Tanım .. II. DOKTRİNLERDE KATILMA... 1. Liberal Doktrin ve Yönetime Katılma . 2. İlk Sosyalist Düşünce ve Yönetime Katılma ..... 3. Sendikacılık Hareketleri ve Yönetime Katılma . A. İngiliz Sendikacılığı ve Yönetime Katılma.. B. Alman Sendikacılığı ve Yönetime Katılma.. C. Fransız Sendikacılığı ve Yönetime Katılma. Ç. B.Amerika Sendikacığı ve Yönetime Katılma .... III. YÖNETİME KATILMANIN KONULARI....: 1. İşletmenin Genel Politikasına Katılma. 2. İşçilerin Belli Alanlarda İşletmenin Faaliyetine Katılmaları.. A. Ekonomsal Konularda ...... B. İstihdam Konularında C. Çalışma Konularında. FV. YÖNETİME KATILMANIN YOLLARI. 1. Çalışanlara Bilgi Verme Yolu 2. Çalışanlara Danışma Yolu...... 3. Çalışanlarla Toplu Müzakere Yolu ...... 4. Denetim Yolu.... 5. İşletmenin Yönetim Kurullarında Yer Alarak İşçilerin Yönetime Katılmaları Yolu.... 6. Birlikte Yönetim Yolu..... A. Sosyalist Sistemde Birlikte Yönetim..... B.Kapitalist Sistemde Birlikte Yönetim 22 Toplumsal Ekonom YÖNETİME KATILMANIN MEKANİZMALARI 1. Özyönetim Mekanizması... 2. Yönetim Kurullarına Katılma Mekanizması. 3. Yasal ya da Gönüllü Temellere Dayanan Mekanizmalar...... A. Yasal Temeller..... B. Gönüllü Mekanizmalar İkinci Bölüm Türkiye'de Yönetime Katılma 1. YASAL OLUŞUM .... A. Çeşitli Kararlara İşçilerin Katılmasını Sağlayan Kurumsal Düzenlemeler-1960 Öncesi . B. İşletmenin Yönetimine İşçilerin Katılmasını Sağlamaya Yönelik Yasal Düzenlemeler-1960 Sonrası a. 23 sayılı Yasa ve Yönetime Katılma.... b. 440 sayılı Yasa ve Yönetime Katılma.. 2. TOPLU PAZARLIK YOLU İLE YÖNETİME KATILMANIN DÜZENLENMESİ..... 3. İŞÇİ VE İŞVERENLERİN YÖNETİME KATILMA KONUSUNDAKİ DURUMLARI. A. İşçilerin Durumu ...... B. İşvrenlerin Durumu.. 4. YÖNETİME KATILMANIN TÜRKİYE İÇİN ÖNEMİ  |
