Çalışan Çocukların Sorunları
İÇİNDEKİLERTABLOLARKISALTMALAR GİRİŞ BİRİNCİ BOLUM GENEL OLARAK ÇOCUKLARIN ÇALIŞMASI 1- PROBLEMİN ÖNEMİ 2- ÇOCUKLARIN ÇALIŞMA HAYATINA GİRİŞİ A- Yürürlükteki Mevzuata Göre Çalışma Şekilleri a-Çırak Olarak Çocuğun Çalıştırılması b-İsçi Olarak Çalışan Çocuklar c-Buğımsız Olarak Sokakta Çalışan Çocuklar B- Çalışma Hayatına Çocukların Girme Nedenleri 3- SANAYİDE ÇALIŞAN ÇOCUK VE GENÇLERİN KARŞILAŞTIKLARI PROBLEMLERİ VE RİSKLER A- Genel Olarak Karşılaşılan Problemler B- İkili Çıraklık Meslek Eğitim Sisteminde Karşılaşılan Güçlükler İKİNCİ BOLUM ÇALIŞMA HAYATINDA ÇOCUKLARI KORUYUCU HÜKÜMLER VE UYGULAMALAR l- MİLLETLERARASI MEVZUAT A- BM İnsan Hakları Evrensel Bildirisi B- Çocuk Hakları Evrensel Bildirisi C- BM Ekonomik, Sosyal Ve Kültürel Haklar Uluslararası Sözleşmesi D- Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) a- Konularına Göre Çalışan Çocuklarla ilgili ILO Sözleşmesi aa- Asgari Çalışma Yaşına İlişkin ILO Sö/leşmeleri bb- Çocuk İşçinin Sağlık ve Güvenliğine İlişkin ILO Sözleşmesi cc- Diğer Çocuk ve Gençleri Koruyucu Nitelikteki ILO Sözleşmeleri b- Çocuk İstihdamı ile İlgili ILO Sözleşmesinin Onaylanma Durumları c- Türk Hukukunda Çocuk Çalışma Mevzuatının ILO Normlarına Uygunluğunun Genel Değerlendirmesi F- Avrupa Sosyal Haklar Sözleşmesi G- Avrupa Sosyal Şartı 2- BATIDA ÇALIŞAN ÇOCUKLARIN KORUNMASI A- Çocukları Korumaya Yönelik Sistem ve Çevre Şartları B- Batı da Çalışan Çocuklarla İlgili Temel Dü/.enlemeler ve Çıraklık Uygulamaları a) İngiltere b) Almanya c) ABD 3- TÜRKİYE'DE ÇALIŞAN ÇOCUKLARLA İLGİLİ DÜZENLEMELERİN TARİHİ GELİŞİMİ A- Tarihçe B- Kalkınma Planlarında Öngörülen Hedef ve İlkeler a- Genel Olarak b- Kalkınma Planlarında Çıraklık Eğitimi ve Çocukların Korunması ile İlgili Temel İlkeler aa- Beşinci Beş Yıllık Kalkınma Planı bb- Altıncı Beş Yıllık Kalkınma Planı cc- Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı C- Milli Mevhum a- Genel Olarak Türkiye'de Çocukların Çalışma Hayatını Düzenleyen Mevzuatın Muhtevası b- Türk İş Hukukunda Çocuklara İlişkin Temel Koruyucu Düzenlemeler aa- Çalışma Yaşına İlişkin Düzenlemeler bb- Çalıştırma Yasağına İlişkin Düzenlemeler I- Yer Altı ve Su Altında Çalıştırma Yasağı II- Gece Çalıştırılma Yasağı III- Ağır ve Tehlikeli İşlerde Çalıştırılma Yasağı IV- Zorla Çalıştırma Yasağı cc- Ahlakı Korumaya İlişkin Hükümler dd- Çalışma Süresi ve Fazla Çalışmaya İlişkin Hükümler ee- Yıllık Ücretli İzne İlişkin Hükümler ff- Ücrete İlişkin Hükümler gg- Sağlık ve Güvenliğe İlişkin Hükümler hh- Sendikal Haklara ilişkin Hükümler II- Sosyal Güvenliğe İlişkin Hükümler Ü- Çalıştırma Yasağı ve Denetime İlişkin Hükümler c- Çıraklık Hukuku ve Kaynakları aa- Çıraklıkla İlgili Genel ve Özel Yasal Düzenlemeler 1- Genel Kaynaklar a- Anayasa ve Yasa Hükümleri 2- Özel Kaynaklar a- 2089 Çırak Kalfa ve Ustalık Kanunu b- 3308 ÇMEK I- Tüzük ve Yönetmelikler II-Çıraklık Sözleşmesi bb- Çırakların Korunması ve 3308 Sayılı ÇMEK'nun Değerlendirilmesi ÜÇÜNCÜ BÖLÜM TÜRKİYE'DE KÜÇÜK SANAYİDE ÇALIŞAN ÇOCUKLARIN DURUMU MOTORCULUK MESLEK GRUBU ÖRNEĞİ ARAŞTIRMA İLE İLGİLİ BİLGİLER 1- YAPILAN ARAŞTIRMANIN GEREKÇESİ 2- ARAŞTIRMANIN MUHTEVASI 3- ARAŞTIRMANIN SINIRLARI A- Küçük Sanayi İle Sınırlı Olması a- Küçük Sanayinin Tanımı b- Türkiye de Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin Yapısı c- Küçük İşletmelerin Yeri ve Önemi B- Çalışan Çocuklarla Sınırlı Olması C- Küçük Oto Sanayi İle Sınırlı Olması D- Araştırma Sahasının Ankara İli ile Sınırlı Olması a- Ankara'nın Nüfus Bakımından Yeri ve Önemi b- Ankara da İmalat Sanayi'nin Yeri ve Önemi E- Konu ile İlgili Olarak Yapılan Önceki Araştırma ve Çalışmalar 4- ARAŞTIRMANIN AMACI 5- ARAŞTIRMA SONUCU ELDE EDİLEN BULGULAR A- Çırakların Sosyo Ekonomik Durumu a) Yaş Durumları b) Aile Kökenleri c) Ailenin Konut Durumları d) Ailenin Gelir Durumları e) Hane Nüfusu f) Çırağın Kardeş Sayısı g) Çırağın ve İşverenin Eğitim Durumu h) Babanın Eğitim Durumu ve Mesleği ı) Annenin Eğitim Durumu ve Mesleği i) Çırakların Çalışma Sebepleri j) Ücretlerin Harcama Şekilleri k) Çırağın Gelecekle İlgili Düşüncesi B- Çırakların Çalışma Şartlarına İlişkin Bilgiler a) Çırağın Çalışma Hayalına Girme ve Değiştirme Şekilleri aa) Mesleğini Nasıl Bulduğu bb) Çıraklık Süresi cc) İşyeri Değiştirme Durumları dd) İşyeri Değiştirme Sebepleri ee) Çırakların Çalıştırılma Şekilleri I) İşyerinde Çırak Öğrenci Olarak Nitelendirilmekte midir? II) İş Müfettişlerine Göre Çırakların Sanayide Çalıştırılma Şekilleri III) İşyerlerinde Çalışan Ortalama İşçi Sayısı IV) İşyerlerinde Çalışan Ortalama Çırak Sayısı V) İşverenlerin Çırak Çalıştırma Nedenleri VI)İşverenlerin Usta Eğiticilik Belgesine Sahiplik Durumu ile Çırak Çalıştırma Nedenleri Arasındaki İlişki ff) İşverenlere Güre Eski ve Yeni Çırak Farkı gg) İşverenlere Göre Çırakların Sorunları b) Koruyucu Düzenlemelere İlişkin Uygulamalar aa) İş Süreleri bb) Ücret cc) Ara Dinlenmesinin Varlığı ve Süresi dd) Gece Çalışması ee) Hafta Tatilinde Çalışma ff) Ulusal Bayram ve genel Tatil Günleri gg) Yıllık Ücretli İzin hh) Deneme Süresi II) Çıraklık Akdinin Varlığı C) İşverenin Sosyo Ekonomik Durumu a) İlerinin Çalıştığı Meslek Dalı h) İşverenin Eğitim Düzeyi c) İşverenin Kökeni d) İşyerlerinin Mülkiyet Durumu e) İşverenin Hane Nüfusu O İşverenin Gelir Durumu g) işverenlerin Odaya Kayıtlılık Durumu h) İşverenlerin Odaya Kayıt Olmama Nedenleri ı) İşverenlerin Usta Eğiticilik Belgesine Sahip Olma Durumları i) İşverenlere Göre Çırağın Durumunu İyileştirmede En Etkili Yöntem j) İşverene Göre Mesleğin Problemleri k) İşverenlerin Usta Eğiticilik Belgesine Sahip Olma Durumlarına Göre Mesleğin Problemleri ile İlgili Kanaatleri I) İşverenlerin Çıraklık Eğitim Merkezi ile İlgili Kanaatleri D) Çırağın Sağlık ve Güvenlik Durumları a) Ulaşım Durumları b) Öğle Yemeklerini Karşılama Şekilleri c) Sağlık ve Güvenliğe İlişkin Koruyucu Tedbirlerin Mevcudiyeti d) Odaya Kayıtlılık ile İş Ka/alarına Karşı Koruyucu Tedbirlerin Alınması Arasındaki İlişki e) Geçirilen İş Kazası Sayısı f) En Çok İş Ka/asına Kimlerin Maruz Kaldığı g) İş Ka/asından Sonra Müdahele h) Çırakların Maruz Kaldığı Hastalıklar ı) İşverenlere Göre Çırakların Çalıştırılmasında Dikkat Edilecek Üç Önemli Husus i) İşverenlerin Kalfalığa Geçişten Sonra Sigortası Kesilen Çalışanın Sigortalılığını Devam Ettirme Eğilimleri j) İşverenlerin Odaya Kayıtlılığı ile Kalfalığa Geçişte Sigortalılığı Devam Ettirme Eğilimleri k) Çıraklara Göre İşyerindeki Sağlık ve Güvenlik Şartlarının Yeterliliği I) Usta Eğiticilik Belgesinin Varlığı ile İşyerinin Sağlık Şartları Arasındaki İlişki m) Çırakların Boş Zamanlarını Değerlendirme Şekilleri E- Çırağın Refahını Etkileyen Faktörler ve Çıraklık Sorununa İlişkin Çırak, İşveren ve İş Müfettişlerinin Çözüm Önerileri a) İş Müfettişlerine Göre Çocukların Çalışına Şartlarının Yetersizliğinin Nedenleri b) Çıraklara Göre İyi Bir İşyerinde Aranılan Üç Önemli Özellik c) İşverenlere Göre Çırağın Durumunu İyileştirmede En Etkili Yöntem ve Çırakta Aranılan En Önemli Nitelik d) İşverenin Gelir Düzeyi Yükseldikçe Çırağın İşinden Memnuniyeti Artmaktadır e) İşverenin Eğitim Dü/eyi Yükseldikçe aa) Usta Eğiticilik Belgesine Sahip İşverenlerin Yanında Çalışan Çırakların Meslekten Memnuniyet Durumları f) İşverenlerin işyerlerini Benimsemelerine ve Çocuklarını da Aynı Meslekte Çalıştırma İsteklerine Etki Eden Faktörler aa) Odaya Kayıtlı İşverenlerin Çocuğunu Aynı Meslekte Çalıştırma Eğilimleri bb) Usta Eğiticilik Belgesine Sahip İşverenlerin Çocuklarını Aynı Meslekte Çalıştırma Eğilimleri F- Çırakların Denetim Sorunu DÖRDÜNCÜ BÖLÜM KÜÇÜK SANAYİDE ÇALIŞAN ÇOCUKLARIN KORUNMASI BAKIMINDAN KARŞILAŞILAN SORUNLAR, MEVCUT DURUMUN DEĞERLENDİRİLMESİ VE ÖNERİLER l- MEVCUT SORUNLAR A- Geleneksel Eğitim Anlayışının Olumsuz Tesirleri Tanıtma ve Tanıma ile İlgili Sorunları B- Çırakların Sık İşyeri Değiştirmeleri C- İş Ahlakının Bulunmayışı D- Finansman Yetersizliği E- Meslek Standardının Olmamasından Kaynaklanan Sorunlar F- Rehberlik ve Danışmanlık Sorunları G- İkili Meslek Eğitiminin Uygulamalarında İşyeri ve ÇEM'de Karşılaşılan Sorunlar H- Çırakların Çalışma Şartlarında Görülen Temel Koruyucu Hükümlere Aykırılıklar ve Hukuki Sorunlar a- Temel Koruyucu Hükümlere Aykırılıklar b- Hukuki Düzenlemelerle ilgili Sorunlar ve Denetim Sorunu ı- Çulların Sağlık, Güvenlik Barınma Ve Beslenme Sorunları i- Boş Zamanı Değerlendirme Sorunu ile İlgili Öneriler 2- ÇÖZÜME YÖNELİK TEDBİRLER A- Kısa Vadeli Tedbirler a- Geleneksel Çıraklık Eğitim Anlayışının Olumsuz Tesirleri,Tanıtma ve Tanıma ile İlgili Sorunlara Çözüm Önerileri aa- İşverenlerin Sorunlarına İlişkin Çözüm Önerileri bb- İşyeri DcğişJkliğinc İlişkin Çözüm Önerileri ve İş Ahlakı cc- Problemi Tanımlama ve Tanıtma ile İlgili Sorunlar h- Finansman Sorunlarının Çözümü c- Meslek Standardizasyonu Sorununun Çözümüne İlişkin Öneriler d- Rehberlik ve Danışmanlık Sorunlarına İlişkin Çözüm Önerileri c- İkili Meslek Eğitim Sisteminde, İşyeri ile Çıraklık Eğitim Merkezinde Karşılaşılan Temel Sorunlar ve Çözüm Yolları aa- Mesleki Eğitim Sorunları bb- İşletmeler Üstü Eğitim Merkezleri f- Temel Koruyucu Hükümlere Aykırılıklar ve Hukuki Sorunlara İlişkin Çözüm Önerileri g- Çocuğu Çalışma Hayatından Uzaklaştırmada Önem Arz Eden Zorunlu Eğitim Uygulama Biçiminin Değerlendirilmesi h- Sağlık. Güvenlik, Barınma ve Beslenme Sorunlarına İlişkin Çözüm Önerileri ı- Boş Zamanı Değerlendirme B- Alınacak Diğer Kısa Vadeli Tedbirleri C- Uzun Vadeli Tedbirler a- Gelişmiş Ülkeler ve Uluslararası Kuruluşların Sorumluluğu b- Mesleki Eğitim ve Eğitim Düzeyini Yükseltme c- Gelir Dağılımını Düzenleyici Politikalar d- Sosval Güvenlik D- Soruna Yönelik Olarak Uzun Vadede Önerilen Diğer Çözüm Yolları SONUÇ ÖZET EKLER Ek : l TABLOLAR Ek :2 Araştırmanın Metodu a) Saha ve Örneklem b) Verileri Toplama Teknikleri ı- Konuyla İlgili Kaynak Taraması ıı-Anket Sorularının Hazırlanması m- Anketörlerin Seçimi ve Anketin Uygulanması c) Anketlerin Değerlendirilmesi Ek : 3 Tehlikeli İşlerin Sınıflandırılması Çalışan Çocuğun Sağlık ve Güvenliklerinin Maruz Kalabileceği Tehlikeler (ILO, 1993, Bangkok Bildirisi) YARARLANILAN KAYNAKLAR  |
