Türkiye Üniversite Tarihi-3 DarülFünun'dan Üniversiteye Geçiş Tasfiye ve Yeni Kadrolar
İÇİNDEKİLERı DÖRDÜNCÜ KISIM Darülfünun'dan Üniversite'ye3 BÖLÜM 4.1 Darülfünun Üzerine Basındaki Tartışmalar 3 Basındaki Tartışmalara Genel Bakış 5 Darülfünun Hakkında Basındaki Eleştiriler 8 Kadrocuların Eleştirileri 23 Darülfünun'u Başarılı Bularak Savunanlar 30 Darülfünun Konusunda Görüş Değiştirenler 32 Darülfünun'dan Beklenenler 32 Darülfünun Nasıl Olmalı? 36 En Güzel Bacaklı Kadın Yarışması 38 Tartışmalarda Öne Çıkan Konular 45 BÖLÜM 4.2 Darülfünun'un İlgasına Doğru 45 Maarif Vekilleri ve Darülfünun 45 Tasfiyeden Yana Olan Maarif Vekilleri 46 Mustafa Necati Bey 50 Cemal Hüsnü [Taray] Bey 53 1930'larm Başlarındaki Olaylar 53 1930 Darülfünun Emini Seçimi 56 Islahat Projesi 57 Serbest Cumhuriyet Fırkası ve Darülfünun 58 Siyasi Partilerin Darülfünun'a Bakışı 58 Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası 58 Lâyik Cumhuriyetçi İşçi ve Çiftçi Fırkası 59 Cumhuriyet Halk Fırkası 60 Fırka [Parti] Mektebi 61 Birinci Türk Tarih Kongresi ve Darülfünun 61 Türk Tarih Tezi'nin Oluşumu 64 Birinci Türk Tarih Kongresi 67 Kongredeki Tartışmalar 76 Darülfünun'a Yöneltilen Eleştiriler 79 BÖLÜM 4.3 Albert Malche'm Darülfünun Hakkındaki Raporu ve Kanun Tasarısı 79 Albert Malche'm Gelişi 79 Darülfünun'un 1931 Yılı Bütçesi 81 Prof. Albert Malche'm Gelişi 89 Darülfünun'un 1932 Yılı Bütçesinin Görüşülmesi 95 İstanbul Üniversitesi Hakkında Rapor 96 I. Anketin Mahiyeti 97 II. İstanbul Darülfünunu Hali Hazırının Tetkik ve Tahlili 108 III. İcrası İcap Eden Islahât 108 Emanet ve Kâtib-i Umumîlik 110 Darülfünun Muhtariyeti [Özerkliği] 111 Islahâtın Umumî Levhası 127 Netice 131 Albert Malche'm Kanun Tasarısı 131 Teşkilât Kanunu Projesi 132 Darülfünun'un Amacı, Bütçesi ve Örgütlenmesi 135 Öğretim Elemanları 137 Darülfünunun İdarî Teşkilâtı 138 Eğitim ve Öğretim 140 Genel Değerlendirme 141 Atina Üniversitesi Reformu 141 Yunanistan'da Üniversite Reformu Girişimleri 141 Caratheodory'nin Raporu 144 Malche ve Caratheodory Raporlarının Karşılaştırılması 147 BÖLÜM 4.4 Darülfünun'un İlgası ve Tıp Fakültesi'nin Taşınması 147 Dr. Raşit Galip Bey'in Maarif Vekilliği 147 Dr. Reşit Galip Bey'in Maarif Vekilliğine Getirilmesi 148 Dr. Reşit Galip (1893-1934) 153 Tıp Fakültesi'nin Taşınması 153 Taşınma Hazırlıkları 156 Dr. Reşit Galip'in Eleştirilere Cevabı 160 Dr. Cemil Topuzlu Paşa'nm Eleştirileri 164 Taşınmanın Olumsuz Sonuçlarının İtirafı 167 Darülfünun'un İlgası 167 İlgili Kanun Tasarısının Hazırlanması ve Görüşülmesi 171 İstanbul Darülfünunu'nun İlgasına Dair Kanun 174 Dr. Reşit Galip'in Üniversite Hakkında Demeci 182 Darülfünun'un İlgası Üzerine Görüş Değiştirenler 185 Atatürk ve Yeni Üniversite 187 KISIM 4 Ekler 189 EK 4.1 Arkada Kalan Darülfünun 191 EK 4.2 Üniversite'nin Manası 196 EK 4.3 "Arkada Kalan Darülfünun"un Başına Gelenler 198 EK 4.4 Maarif Vekili Cemal Hüsnü [Taray] Bey'in Darülfünun'da Yaptığı Konuşma 202 EK 4.5 Cumhuriyet Halk Fırkası [Partisi]'nin Büyük Kongresinin 13-14 Mayıs 1931 Tarihindeki Toplantısında Kabul Edilen Program'ın Beşinci Kısmı 204 EK 4.6 Tarih ve Yurtbilgisi Tedrisatının Millîleşmesi 208 EK 4.7 Prof. Dr. Albert Malche ile Sözleşme Yapılmasına İlişkin Kararname 209 EK 4.8 Prof. Dr. Albert Malche'm Raporunu Sunuş Yazısı 211 EK 4.9 Mutahassıs 212 EK 4.10 Prof. Dr. Albert Malche'm İstanbul Darülfünunu Hakkında Teşkilât Kanunu Projesi 227 EK 4.11 İstanbul Darülfünununun İlgasına ve Maarif Vekâletince Yeni Bir Üniversite Kurulmasına Dair Kanun 230 EK 4.12 İstanbul Darülfünununun İlgasına ve Maarif Vekâletince Yeni Bir Üniversite Kurulmasına Dair Olan Kanunun 7'nci ve 8'inci Maddelerinin Tefsirine Lüzum Olmadığı Hakkında 231 BEŞİNCİ KISIM Gidenler, Kalanlar ve Gelenler 233 BÖLÜM 5.1 Tasfiyenin Başlaması 233 Tasfiye Öncesindeki Gelişmeler 233 Tasfiyenin Gündeme Gelişi 234 Dr. Neşet Ömer Bey'in Mektubu 238 Edebiyat Fakültesi Reisinin Dövülmesi 239 Prof. Albert Malche'm İkinci Kez Gelişi 242 Ord. Prof. Dr. Kerim Erim (1894-1952) 245 Teşkilât Kanunu 248 Reşit Galip'in Destekçisi Fahreddin Kerim Gökay 252 Sicil Fişleri 256 Tasfiyenin Mimarı Olarak Reşit Galip 258 Tasfiye 258 Tasfiye Hazırlıkları ve Basındaki Yansımaları r 268 Tasfiyenin Tamamlanması ve Açıklanması 272 Telif ve Tercüme Heyeti 273 Tasfiyenin Yapılışı Konusunda Açıklamalar 278 Tasfiyeye Tepkiler ve Yaltaklanmalar 282 Tasfiyeye Karşı Yapılan Eleştiriler 287 Üniversitenin Yeni Kadroları 287 Muvakkat Kadronun İlk Biçimi 289 Islahât Komitesi'nin Lağvı 289 Yeni Kadronun Oluşturulması 293 Ücretler 293 Yabancı Profesörler 300 Öğretim 300 Dişçi Mektebi'nin Islâhı 302 İstanbul Üniversitesi'nin Muvakkat Kadrosu 302 Muvakkat Kadronun Tamamlanması 305 Fakültelerin Yapılanması 307 Yurt Dışına Gönderilen Öğrenciler 309 Mülteci Alman Profesörler 316 Esas Kadroların Oluşturulması 316 Kadro Kanununun Çıkartılması 318 Tasfiyenin Devamı BÖLÜM 5.2 Gidenler ve Kalanlar 321 Gidenler ve Kalanlar 326 Tıp Fakültesi 326 Yeni Kadroya Alınan Müderrisler 338 Kadro Dışı Bırakılan Müderrisler 357 Yeni Kadroya Alman Muallimler 364 Kadro Dışı Bırakılan Muallimler 366 Yeni Kadroya Alınan Müderris Muavinleri 374 Kadro Dışı Bırakılan Müderris Muavinleri 378 Hukuk Fakültesi 378 Müderrisler 378 Yeni Kadroya Alman Müderrisler 384 Kadro Dışı Bırakılan Müderrisler 386 Muallimler 386 Kadro Dışı Bırakılan Muallimler 387 Müderris Muavinleri 387 Yeni Kadroya Alınan Müderris Muavinleri 388 Başasistanlar 388 Yeni Kadroya Alınan Asistanlar 389 Fen Fakültesi 389 Müderrisler 389 Yeni Kadroya Alınan Müderrisler 390 Kadro Dışı Bırakılan Müderrisler 409 Muallimler 409 Yeni Kadroya Alınan Muallimler 410 Kadro Dışı Bırakılan Muallimler 411 Müderris Muavinleri 411 Yeni Kadroya Alınan Müderris Muavinleri 412 Asistanlar 412 Yeni Kadroya Alman Asistanlar 413 Edebiyat Fakültesi 414 Müderrisler 414 Yeni Kadroya Alınan Müderrisler 414 Kadro Dışı Bırakılan Müderrisler 423 Muallimler 423 Yeni Kadroya Alman Muallimler 424 Kadro Dışı Bırakılan Muallimler 424 Müderris Muavinleri 424 Yeni Kadroya Alınan Müderris Muavinleri 427 İlahiyat Fakültesi 427 Müderrisler 427 Yeni Kadroya Alınan Müderrisler 429 Kadro Dışı Bırakılan Müderrisler 430 Muallimler 430 Yeni Kadroya Alınan Muallimler 430 Müderris Muavinleri 430 Yeni Kadroya Alınan Müderris Muavinleri 432 Eczacı Mektebi 432 Muallimler 432 Yeni Kadroya Alman Muallimler 433 Kadro Dışı Bırakılan Muallimler 440 Muallim Muavinleri 440 Kadro Dışı Bırakılan Muallim Muavinleri 440 Dişçi Mektebi 440 Muallimler 440 Yeni Kadroya Alınan Muallimler 441 Kadro Dışı Bırakılan Muallimler 442 Muallim Muavinleri 442 Yeni Kadroya Alınan Muallim Muavinleri 443 Kadro Dışı Bırakılan Muallim Muavinleri BÖLÜM 5.3 Yabancı Profesörler ve Uzmanlar 445 Mülteci Alman Profesörlerin Gelişi 445 Yabancıların Çalıştırılmasına İlişkin Mevzuat 446 Ankafa Protokolü 448 Yabancı Profesörlerin Seçimi 450 III. Reich'in Müdahale Girişimleri 453 Ünlü Bilim Adamlarını Getirme Çabası 455 Einstein'm Atatürk'e Mektubu Efsanesi 455 Başrol Oyuncusu Sami Günzberg 456 Sami Günzberg ile OSE Arasındaki ilişki 462 Einstein Efsanesinin Doğuşu 465 Yabancılarla Yapılan Sözleşmeler 465 Profesörler ile Yapılan Sözleşmeler 470 Okutmanlar (Lektörler) ile Yapılan Sözleşmeler 472 İlmî Yardımcılar ile Yapılan Sözleşmeler 474 Ustalar ile Yapılan Sözleşmeler 476 Türkiye'ye Gelen Yabancı Profesörler ve Yardımcıları 476 Yabancı Profesörler ve Yardımcılarının Yapısı 478 Yabancı Profesörlerin ve Yardımcılarının Görev Aldığı Başlıca Öğretim Kurumları 493 İstanbul Üniversitesi'nde Yabancılar 493 Yabancı Profesör ve İlmî Yardımcıların Sayısı 496 Gelen Yabancıların Kimlikleri ve Sayısı 508 III. Reich ve Mülteciler 517 Mültecilerin Geri Dönüşü 523 Yabancı Profesörlerin Katkıları 528 Karşılaşılan İlginç Olaylar 530 Yabancı Profesörlerin Yüceltilmesi 535 KISIM 5 Ekler 537 EK 5.1 Edebiyat Fakültesi Reisi Muzaffer Bey ile Asistan Nihal [Atsız] Bey Arasında Meydana Gelen Olay ve Yüksek Ticaret Mektebi Öğrencilerinin Islahat Raporu Hakkında Manisa Mebusu Refik Şevket [İnce] Bey'in Soru Önergesi 540 EK 5.2 İstanbul Darülfünunu Umûmî Islahat İşlerinde Çalıştırılmak Üzere Getirilecek Olan Prof. Dr. Albert Malche ile Bir Yıllık Sözleşme Yapılmasına İzin Veren 13 Mart 1933 Tarih ve 13984 Sayılı Kararname 541 EK 5.3 Islahat Komitesi Üyesi Osman Horasan'ın Tasfiye Konusundaki Açıklaması 543 EK 5.4 Maarif Vekâleti'nin İstanbul Üniversitesi'nin Muvakkat Kadrosunu Başvekâlete Sunuş Yazısı ve Kadro Cetvellerinden Örnekler 555 EK 5.5 İstanbul Üniversitesi'nin Muvakkat Kadrosu 563 EK 5.6 Ord. Prof. Dr. Philipp Schvvartz'ın Maarif Vekili Dr. Reşit Galip ile Yaptığı Toplantıya İlişkin Anıları 570 EK 5.7 İstanbul Darülfünunu Fen Fakültesi Nebatat Müderrisi Esat Şerafettin [Köprülü] Bey'in Yaş Sınırlamasından İstisna Edilerek Bir Yıl Daha Çalıştırılmasına İlişkin 14 Eylül 1932 Tarih ve 13306 Sayılı Kararname 571 EK 5.8 İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi'nde Tatbikî Fizik Profesörü Ord. Prof. Dr. Harry Dember'in Sözleşmesinin Beş Yıl Daha Uzatılmasına İlişkin 20 Mart 1939 Tarih ve 2/10617 Sayılı Kararname 572 EK 5.9 İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Camcı Ustası Jozef Bühler'in Sözleşmesinin Üç Yıl Daha Uzatılmasına İlişkin 13 Ocak 1941 Tarih ve 2/15019 Sayılı Kararname 573 5 74 575 576 577 578 579 580 58ı 583 584 585 EK 5.10 Prof. Dr. Vernon Hoves Legg'in İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi'nde Sınaî Kimya Profesörü Olarak Çalıştırılmasına İlişkin 7 Mart 1941 Tarih ve 2/15324 Sayılı Kararname EK 5.11 Prof. Dr. A. K. Mcilwraith'in İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nde İngiliz Filolojisi Profesörü Olarak ve Prof. Dr. Patrick Du Val'in İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi'nde Matematik Profesörü Olarak Çalıştırılmasına İlişkin 13 Ocak 1942 Tarih ve 2/17131 Sayılı Kararname EK 5.12 Prof. Dr. Umberto Ricci'nin İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi'nde Umumî İktisat ve İktisat Teorisi Profesörü Olarak Çalıştırılmasına İlişkin 3 Şubat 1943 Tarih ve 2/19384 Sayılı Kararname EK 5.13 Prof. Dr. Thomas Royds'un İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi'nde Astronomi Profesörü Olarak Çalıştırılmasına İlişkin 3 Şubat 1943 Tarih ve 2/19415 Sayılı Kararname EK 5.14 İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden Ord. Prof. Dr. Rudolf Nissen ile Eşi Ruth Nissen'in Türk Vatanaşlığına Alınmasına İlişkin 3 Temmuz 1939 Tarih ve 2/11384 Sayılı Kararname EK 5.15 İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nden Ord. Prof. Dr. Ernst Hirsch ile İktisat Fakültesi'nden Ord. Prof. Dr. Fritz Neumark'ın Eşleri ile Birlikte ve Fen Fakültesi'nden Ord. Prof. Dr. Fritz Arndt'ın Türk Vatandaşlığına Alınmasına İlişkin 2 Temmuz 1943 Tarih ve 2/20330 Sayılı Kararname EK 5.16 Prof. Dr. T. Levi-Civita'nm İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi'nde Matematik Profesörü Olarak Çalıştırılmasına İlişkin 11 Mart 1940 Tarih ve 2/13039 Sayılı Kararname EK 5.17 Polonyalı Prof. Dr. Kling Kazimierz'ın İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi'nde Sınaî Kimya Profesörü Olarak Bir Yıl Çalıştırılmasına İlişkin 30 Haziran 1940 Tarih ve 2/13818 Sayılı Kararname EK 5.18 Einstein'ın Mektubunu Sunmak Üzere Sami Günzberg Tarafından Başvekâlete Yazılan 30 Eylül 1933 Tarihli Mektup EK 5.19 Einstein'ın Başvekâlete Hitaben Yazdığı 17 Eylül 1933 Tarihli Mektup ve Üzerine Maarif Vekili Yusuf Hikmet [Bayur] Bey'in El Yazısı ile Yazdığı Notlar EK 5.20 Einstein'ın Başvekâlete Hitaben Yazdığı 17 Eylül 1933 Tarihli Mektubun Sami Günzberg Tarafından Yapılan Çevirisi EK 5.21 Einstein'ın Başvekâlete Hitaben Yazdığı 17 Eylül 1933 Tarihli Mektubun Ekindeki Tıp Profesörleri ve Hekimlerin Listesi ve Kısa Biyografileri 599 EK 5.22 Einstein'ın Mektubu ile İlgili Olarak Sami Günzberg Tarafından Mustafa Kemâl Paşa'ya Yazılan 30 Eylül 1933 Tarihli Mektup 600 EK 5.23 Maarif Vekâleti Tarafından Einstein'ın Mektubuna Yazılan Cevabın Birinci Müsveddesi 6oı EK 5.24 Maarif Vekâleti Tarafından Einstein'ın Mektubuna Yazılan Cevabın Birinci Müsveddesi Üzerinde Maarif Vekili Yusuf Hikmet [Bayur] Bey'in Kendi El Yazısı ile Yaptığı İlk Düzeltme 602 EK 5.25 Maarif Vekâleti Tarafından Einstein'ın Mektubuna Yazılan Cevabın Düzeltilmiş İkinci Müsveddesi 603 EK 5.26 Maarif Vekâleti Tarafından Einstein'ın Mektubuna Yazılan Cevabın İkinci Müsveddesi Üzerinde Maarif Vekili Yusuf Hikmet [Bayur] Bey'in Kendi El Yazısı ile Yaptığı İkinci Düzeltme 604 EK 5.27 Einstein'ın Mektubuna Yazılan Cevabın Başvekil İsmet Paşa Tarafından İmzalanarak Gönderilen Son Biçimi 605 EK 5.28 İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi Profesörlüğü İçin Prof. Dr. E. Finlay Freundlich ile 4 Ekim 1933'te Cenevre'de İmzalanan Beş Yıllık Sözleşme 610 EK 5.29 İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Sosyal Sağlık ve İstatistik Profesörlüğü İçin Prof. Dr. Fritz Neumark ile 4 Ekim 1933'te Cenevre'de İmzalanan Beş Yıllık Sözleşme 614 EK 5.30 İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi FKB Kimya Profesörlüğü İçin Friedrich Breusch ile 1 Haziran 1943'te Yapılan İki Yıllık Sözleşme 616 EK 5.31 İstanbul Üniversitesi Yabancı Diller Mektebi Okutmanlığı İçin Dr. Herbert Dieckmann ile 20 Kasım 1934'te Yapılan Bir Yıllık Sözleşme 618 EK 5.32 İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji Enstitüsü'nde İlmî Yardımcı Olarak Çalışmak Üzere Erna Kammendel ile 9 Ekim 1935'te Yapılan Bir Yıllık Sözleşme 620 EK 5.33 İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Enstitüsü'nde İlmî Yardımcı Olarak Çalışmak Üzere Andree Hobschette ile Eylül 1938'de Yapılan Bir Yıllık Sözleşme 621 EK 5.34 İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Hastalıkları ve Bakımı Kliniği'nde Hemşire Olarak Çalışmak Üzere Irmela Gerds ile Nisan 1939'da Yapılan Bir Yıllık Sözleşme 622 EK 5.35 İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi'nde İnce Mekanik Ustası Olarak Çalışmak Üzere Walther Rieger ile 25 Şubat 1936'da Yapılan İki Yıllık Sözleşme 627 Kaynakça 645 Dizin  |
